دانشمندان جامعه شناس وحقوق‌دانان، هر کدام تعریف جدا گانه‌ای از خشونت داشته و تعریف جامعی از این واژه ارائه نشده است.
آلن پرفیت درباره خشونت می نویسد : زور ، قدرت بی طرفی است که می تواند برای وصول به هر هدف مورد استفاده قرار گیرد ، در حالی که خشونت فقط قواعد و مقررات مورد قبول جامعه را طرف حمله قرار می دهند. به عبارت دیگر ، درست است که لازمه خشونت توسل به زور و جبر است اما هر زور و قدرتی را نمی توان خشونت نامید. ^[۷]

وانیر ، زان و ساجی خشونت را چنین تعریف کرده اند:
کاربرد نیروی فیزیکی یا تهدید به کاربرد آن به نحوی که بتواند لطمات جسمی یا معنوی بر شخص یا اشخاص وارد آورد، در این موراد ، خواست و رضایت فرد و افراد دیگر یا ملاک نیست و یا اینکه این عمل علی رغم میل آنان به منصه ظهور می رسد. ^[۸]
گاه خشونت به معنای قاطعیت و عدم چشم پوشی از خلاف و خطای متهمان و مجرمان به کار می رود، این کاربرد در مقابل رفتارسهل انگارانه مجریان قانون که باعث مخدوش شدن ابّهت و اعتبارمقررات می گردد، اطلاق می شود. خشونت به این مفهوم در حوزه حقوق و قانونگذاری و اعمال قانون به کار می رود. ^[۹]
کاربرد دیگر واژه خشونت، «هر حمله غیرقانونی به آزادی هایی است که جامعه رسماً یا ضمناً برای افراد خود قائل گردیده ».^[۱۰]
در تعریف دیگر، خشونت یعنی: «هرگونه تهاجم فیزیکی بر هستی انسان که با انگیزه وارد آوردن آسیب، رنج و یا لطمه زدن همراه باشد».^[۱۱]
این تعاریف از جهاتی قابل تأمل است:
۱) در این تعاریف تأکید صرف بر تهاجم فیزیکی می‎شود، در حالی که ممکن است، برخورد و تهاجم به نحو کلامی باشد و چه بسا در برخورد کلامی وجه خشونت قوی تر و مؤثرتر از تهاجم فیزیکی تلقی گردد، در برخورد کلامی آنچه خشونت زاست، الفاظ، اصوات یا امواج صوتی نمی باشد بلکه مفاد کلمات است که مخاطب را آزرده خاطر می سازد.
۲) با توجه به لفظ تهاجم، به نظر می رسد که خشونت تنها شامل اعمال غیرمجاز می گردد، در صورتی که نوع مجاز آن را نیز باید در نظر گرفت؛ مانند دفاع مشروع یا مجازات های قانونی مجرمین. در هیچ یک از این خشونت ها، مفهوم تهاجم صدق نمی کند؛ زیرا در دفاع مشروع، تهاجم از جانب طرف مقابل است و اقدام مجاز فرد مورد تهاجم، نوعی دفاع جهت خنثی کردن اثر تجاوز است. در هر صورت کلمه تهاجم در برگیرنده تمامی مصادیق خشونت های مجاز نمی باشد^[۱۲].
۳) تهاجم علیه حقوق، آزادی، اعتبار و حیثیت افراد به هر وسیله ای که باشد، نمی توان آن را تهاجم فیزیکی نامید، هرچند اطلاق خشونت به این امور غیرقابل تردید است. نکته دیگر اینکه اگر خشونت اقدام غیرقانونی بر خلاف آزادی باشد ، این تعریف همراه با دور، و تهی از هرگونه معرفت و آگاهی بخشی نسبت به شناخت خشونت خواهد بود. ^[۱۳]
۴) خشونت به همگان (همه گروه ها) را نمی توان به اعمال و اقداماتی خاص نسبت داد، زیرا مقوله مورد بحث، امری نسبی است؛ چنانچه برخورد تند نسبت به باورها و معتقدات شخص و همچنین توهین به مقدسات افراد می تواند از مصادیق بارز خشونت باشد و نظریه اختلافی که بین عقاید طرفداران مکاتب وجود دارد، اعمال خشونت آمیز نسبت به افراد یا گروه های مختلف یکسان نخواهد بود^[۱۴].
۵) این گروه از تعریف ها را نمی توان تعریف جامع و نهایی از خشونت به شمار آورد، زیرا محدود ساختن خشونت به تهاجم و یا کاربست نیروی فیزیکی خشونت های روانی و معنوی را در بر نمی گیرد.
برخی خشونت را خلاف نرم (norm ) معنی کرده اند و معتقدند خشونت دارای مفهوم فلسفی است و این کلمه را در فلسفه قسّر معنی می کنند. لذا قسّر یا خشونت امری است که ضد مجرا و سیر طبیعی باشد و در آن عنصری از غضب و خشم نهفته است. به دیگر سخن خشونت یعنی«هرگونه اقدامی که برخلاف طبع آدمیان انجام می گیرد»^[۱۵]. این تعریف نیز خالی از اشکال نمی باشد، زیرا کلمه طبع واژه ای مبهم است و مشخص نیست منظور از طبع، غرائز است یا فطریات یا اعم از آن ها؛ در این صورت چه بسا اقداماتی باشند که با طبع آدمیان سازگار نباشند اما نمی توان آن ها را اعمال خشونت آمیز تلقی کرد، مانند عمل جراحی روی بیمار یا خوراندن داروهای تلخ به وی^[۱۶].
برخی نیز معنای اصطلاحی خشونت را اینگونه بیان نموده اند، که می توان این تعریف را نسبت به تعاریف گذشته جامعتر دانست.
«اقدام علیه جسم، جان، شرف، مال، حقوق فطری، طبیعی، اجتماعی و معنوی فرد، افراد، هویت ها و هنجارهای اجتماعی». ^[۱۷]
واژه اقدام در این تعریف شامل اقدام فیزیکی چون قتل، ضرب، جرح، غارت، دزدی و نیز اقدام های معنوی مانند تهدید، توهین، بهتان، سخریه و… می گردد؛ از آنجا که این تعریف، گونه های متنوع خشونت فردی، گروهی، سیاسی، روانی، اقتصادی و فرهنگی را در قلمرو خویش جای می دهد، لذا می توان این تعریف از خشونت را نزدیک ترین تعریف خشونت با آموزه های قرآنی و نگرش دینی نسبت به خشونت دانست؛ چه قرآن، شمار وسیعی از رفتارها را در قلمرو خشونت قرار می دهد. رفتارهایی چون، قتل، ضرب و جرح، سرقت، زنا، رباخواری، تمسخر، استهزا، افترا و غیبت، بخشی از رفتارهای خشونت آمیزی هستند که قرآن از آنها یاد کرده است.
واژه های مترادف خشونت در قرآن
در قرآن کریم کلمات «غلظت» ، «شدت» ، « فظ» و « ظلم » که مترادف با خشونت هستند به کار رفته اند. این واژه ها به معنی درشتی، تندخویی، صلابت و سختی هستند و در مقابل واژه رقت به معنی نرمی و مهربانی به کار میرود.
غلظت
واژه غلظت آن گونه که اهل لغت گفته اند، به معناى: خشونت، شدّت، درشت شدن، درشتى و تندخویى است و در مقابل رقّت به کار مى رود. ^[۱۸]
در کاربردهاى قرآنى واژه غلظت ـ همان گونه که مفسّرین بیان کرده اند ـ به معناى لغوى خود به کار رفته است:
در سوره توبه آیه ۱۲۳ می خوانیم : (یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا قاتِلُوا الَّذِینَ یَلُونَکُمْ مِنَ الْکُفَّارِ وَ لْیَجِدُوا فِیکُمْ غِلْظَهً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِین)؛ « اى کسانى که ایمان آورده‏اید! با کافرانى که به شما نزدیکترند، پیکار کنید! (و دشمن دورتر، شما را از دشمنان نزدیک غافل نکند!) آنها باید در شما شدّت و خشونت (و قدرت) احساس کنند و بدانید خداوند با پرهیزگاران است».
در تفسیر مجمع البیان درباره عبارت «وَ لْیَجِدُوا فِیکُمْ غِلْظَهً» آمده است که «و باید آنها در شما درشتى ببینند» . و معناى آیه این است که اینان باید خلاف نرمش و رقت را که همان خشونت و سخت‏گیرى است از شما احساس کنند تا جلوگیر و مانع آنها گردد.^[۱۹]
علامه طباطبایی در ذیل همین آیه می‌فرماید: معناى« غلظه» در جمله« وَ لْیَجِدُوا فِیکُمْ غِلْظَهً» شدت و سرسختى نشان دادن بخاطر خداست، و معنایش این نیست که با کفار خشونت و سنگدلى و بد اخلاقى و قساوت قلب و جفا و بى مهرى نشان دهید، زیرا این معنا با هیچ یک از اصول دین اسلام سازگار نیست، و معارف اسلامى همه آن را مذمت و تقبیح کرده‏اند.^[۲۰]
همچنین خداوند در سوره‌ توبه، آیه ۷۳ و سوره تحریم، آیه ۹ می‌فرماید: (یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنافِقینَ وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصیرُ).
در این آیه دستور به شدت عمل در برابر کفار و منافقان داده و مى‏گوید: اى پیامبر! با کافران و منافقان جهاد کن. «یا أَیُّهَا النَّبِیُّ جاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنافِقِینَ» و در برابر آنها روش سخت و خشنى در پیشگیر «وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ».
و چه بسا جمله « وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ» در دنبال جمله «جاهِدِ الْکُفَّارَ وَ الْمُنافِقِینَ» شاهد بر این معنا باشد که مقصود از جهاد غلظت و خشونت است.^[۲۱]
در تفسیر مجمع البیان آمده : «وَ اغْلُظْ عَلَیْهِمْ» یعنى سخن درشت و سخت بدانها بگو و با آنها مدارا نکن.^[۲۲]
شدت
واژه شدّت نیز به معناى: غلظت، صلابت و سختى است^[۲۳]، و در مقابل رقّت استعمال مى گردد.
در سوره فتح آیه ۲۹ خداوند می فرمایند: ( مُحَمَّدٌ رَسُولُ اللَّهِ وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُم )؛ « محمد(ص) فرستاده خداست و کسانیکه با او هستند در برابر کفار، سخت و شدید و در میان خود مهربان اند».
در مجمع البیان درباره عبارت «وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ» آمده است: شدت مؤمنین بجایى رسیده بود که حتى از لباس مشرکین دورى میجستند که به لباس آنان نچسبد، و نیز بدنهاى خود را از بدنهاى آنان دور می گرفتند که به بدن آنان تماس پیدا نکند، و مهربانى آنان در بین یکدیگر به جایى رسیده بود که هیچ مؤمنى برادر دینى خود را نمیدید مگر آنکه با او روبوسى کرده دست می داد، و مثل این آیه است (أَذِلَّهٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّهٍ عَلَى الْکافِرِینَ) یعنى: مؤمنین نسبت به یکدیگر متواضع و نسبت به کافران مغرور و سرسخت میباشند.^[۲۴]
علامه طباطبایی درباره عبارت « وَ الَّذِینَ مَعَهُ أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ رُحَماءُ بَیْنَهُمْ» می نویسد: این جمله مرکب است از مبتدا و خبر. پس کلام در این صدد است که مؤمنین به رسول خدا (ص) را توصیف کند، و« شدت» و« رحمت»که دو صفت متضاد است از صفات ایشان شمرده شده. و جمله « أَشِدَّاءُ عَلَى الْکُفَّارِ» را مقید کرد به جمله « رُحَماءُ بَیْنَهُمْ» تا توهمى که ممکن بود بشود دفع کرده باشد، و دیگر کسى نپندارد که شدت و بى‏رحمى نسبت به کفار، باعث مى‏شود مسلمانان به طور کلى و حتى نسبت به خودشان هم سنگدل شوند لذا دنبال« اشداء» فرمود « رُحَماءُ بَیْنَهُمْ» یعنى در بین خود مهربان و رحیمند. و این دو جمله مجموعا افاده مى‏کند که سیره مؤمنین با کفار شدت و با مؤمنین رحمت است.^[۲۵]
فظ
از جمله واژه هایی که در قرآن مترادف کلمه خشونت بیان شده واژه فظ است که در سوره آل عمران آیه ۱۵۹ به آن اشاره شده است :
( فَبِما رَحْمَهٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَ لَوْ کُنْتَ فَظًّا غَلِیظَ الْقَلْبِ لانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِکَ فَاعْفُ عَنْهُمْ وَ اسْتَغْفِرْ لَهُمْ وَ شاوِرْهُمْ فِی الْأَمْرِ فَإِذا عَزَمْتَ فَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْمُتَوَکِّلِین)؛ «به (برکت) رحمت الهى، در برابر آنان [مردم‏] نرم (و مهربان) شدى! و اگر خشن و سنگدل بودى، از اطراف تو، پراکنده مى‏شدند. پس آنها را ببخش و براى آنها آمرزش بطلب! و در کارها، با آنان مشورت کن! اما هنگامى که تصمیم گرفتى، (قاطع باش! و) بر خدا توکل کن! زیرا خداوند متوکلان را دوست دارد.»
فظ یفظ به معنای جفا پیشه و سنگدل است و کلمه فظاظه یعنی خشونت در کلام. ^[۲۶]
همچنین کلمه «فظ» به معناى جفا کار بى رحم آمده و غلیظ بودن قلب کنایه از نداشتن رقت و رأفت است.^[۲۷]
« فظ» در لغت به معنى کسى است که سخنانش تند و خشن است، و غلیظ القلب به کسى میگویند که سنگدل مى‏باشد و عملا انعطاف و محبتى نشان نمى‏دهد . بنا براین، این دو کلمه ( فظ و غلیظ القلب) گرچه هر دو بمعنى خشونت است اما یکى غالبا در مورد خشونت در سخن و دیگرى در مورد خشونت در عمل به کار مى‏رود و به این ترتیب خداوند، به نرمش کامل پیامبر (ص) و انعطاف او در برابر افراد نادان و گنهکار اشاره میکند.^[۲۸]
ظلم
ظلم در کاربرد لغوی به معنای ناقص کردن حق و گذاشتن شیء در غیر موضع آن (خلاف عدل) می باشد. ابن منظور در لسان العرب می آورد:
« الظلم: وضع الشیء فی غیر موضعه».ظلم، گذاشتن چیزی در غیر محل آن است. او سپس می افزاید: اصل ظلم، جور و تجاوز از حدّ است^[۲۹].
در قرآن نیز ظلم به همین معنی به کار رفته است؛ راغب در مفردات می نویسد: « ظلم، نزد اهل لغت و شمار زیادی از علما گذاشتن چیزی در غیر محل آن است و به تجاوز از حق نیز ظلم گفته می شود»^[۳۰].
طبرسی در تفسیر آیه ۳۵ سوره بقره می نویسد:
«اصل ظلم، کم کردن حق است و یک قول آن است که اصل ظلم، گذاشتن چیزی در غیر آن است.»^[۳۱]
پیداست که برگشت هر دو معنی ـ بدان سان که صاحب قاموس قرآن می گوید ـ به یک چیز است، چه گذاشتن شیء در غیر محل و موضع آن نیز، ضایع کردن حق و دادن آن به غیر صاحب حق است.^[۳۲]

در این بخش خواص پیش­گویی رگرسیون چندکی SCAD تاوانیده و رگرسیون چندکی LASSO انطباقی تاوانیده ثابت می­ شود. فرض می­ شود که داده ­های شامل مشاهده از مدل خطی زیر است:
(۱-۴)
جائی که است، و دارای شرط (i) زیر می­باشد. ، و و است. ضرایب رگرسیونی حقیقی به صورت و و در نتیجه می­باشند، به طوری که هیچ یک از مؤلفه­ های ، صفر نباشند. این مطلب به این معنی است که s متغییر پیش­گویی اول مهم هستند در حالی که p-sتای باقی­مانده، متغیرهای نوفه (noise variables) هستند.
برای نتایج تئوری، شرطهای تخصصی زیر را می­گذاریم

1. 1. فرض خطا: خطاهای رگرسیونی مستقل و هم­توزیع هستند. هم­چنین دارای چندک ام صفر و چگالی مثبت و پیوسته ، اطراف صفر می­باشند.

1. 1. طرح i=1,2,…,n یک دنباله­ی تعیینی (deterministic sequence) است به طوری که یک ماتریس مثبت قطعی ∑ وجود دارد به قسمی که=∑ .

زیر ماتریس s-بعدی از ∑ که در بالا و سمت چپ قرار دارد با و زیر ماتریس (d-s)-بعدی از آن که در پایین و سمت راست قرار دارد با مشخص می­کنیم.
۴-۲- خواص مجانبی تاوان SCAD
رگرسیون چندکی SCAD تاوانیده مسئله مینیمم­گیری را که در آن

است، حل می­ کند. مشابه آنچه Fan و Li در سال ۲۰۰۱ نشان دادند، سازگاری برآوردگر SCAD تاوانیده شده را در قضیه­ی ۱ زمانی که پارامتر میزان­سازی وقتی که ، نشان می­دهیم.
قضیه ۱ (سازگاری(consistency)): نمونه­ از مدل (۱-۴) که در شرایط (i) و (ii) صدق می­ کند در نظر بگیرید. اگر ، آنگاه مینیمم موضعی وجود دارد به طوری که = .
تحت شرایط بیشتر، خاصیت تنکی =۰ برآوردگر SCAD تاوانیده به دست می ­آید.
لم ۱ (تنکی): نمونه­ از مدل (۱-۴) که در شرایط (i) و (ii) صدق می­ کند در نظر بگیرید. اگر داشته باشیم و زمانی که ، آنگاه برای هر ای که و هرC ثابت در حالت حدی () با احتمال یک داریم:
توجه کنید در شرایط لم ۱ داریم: و زمانی که ، مفهوم این شرط این است که با بزرگ شدن ، کوچک شود ولی نرخ کوچک شدن کمتر از نرخ بزرگ شدن باشد به گونه ­ای که زمانی که میل می­ کند.
قضیه­ی بعدی خواص پیش­گویی مجانبی را بیان می­ کند.
قضیه­ی ۲ (پیش­گویی): نمونه­ تصادفی از مدل(۱-۴) که در شرایط (i) و (ii) صدق می­ کند در نظر بگیرید. اگر داشته باشیم و زمانی که ، برای مینیم موضعی بر پایه­ n مشاهده در قضیه­ی ۱، در حالت حدی () با احتمال یک داریم:

1. 1. تنکی:

و

1. 1. نرمال بودن مجانبی:

که در شرط (ii) تعریف شده است.
اثبات قضایا و لم فوق در پیوست آورده شده است.
تذکر ۱: توجه داشته باشید که تفاوت اصلی بین رگرسیون چندکی تاوانیده و درستنمایی تاوانیده کلی­تر، همان طور که Fan و Li در سال ۲۰۰۱ مورد بررسی قرار دادند، این است که در رگرسیون چندکی تاوانیده، تابع زیان check function در مبدأ مشتق­پذیر نیست. برای فایق آمدن بر مشکلی که از این مشتق­ناپذیری به وجود می ­آید، لم تحدب (convexity lemma) که قبلاً توسط Pollard در سال ۱۹۹۱ مورد استفاده قرار گرفت، به کار برده می­ شود.
لم تحدب: فرض کنید یک دنباله از توابع تصادفی محدب تعریف شده روی یک زیر­مجموعه­ محدب و باز از باشد. هم­چنین فرض کنید یک تابع حقیقی مقدار روی باشد به طوری که برای هر داشته باشیم . آن­گاه برای هر زیرمجموعه فشرده k از داریم:
تابع ضرورتاً روی ، محدب است.
۴-۳- خواص مجانبی تاوان LASSO انطباقی
رگرسیون چندکی adaptive-LASSO تاوانیده، مسئله مینیمم­گیری را که در آن
است، حل می­ کند. فرض کنید جواب آن باشد.
قضیه­ی ۳ (پیش­گویی): نمونه­ تصادفی از مدل (۱-۴) که در شرایط (i) و (ii) صدق می­ کند، در نظر بگیرید. اگر و (۰< ) زمانی که ، آنگاه:

1. 1. تنکی:

و

1. 1. نرمال بودن مجانبی:

اثبات قضیه فوق در پیوست آورده شده است.
توجه کنید در شرایط قضیه ۳ داریم: و زمانی که میل می­ کند. به این مفهوم است که با بزرگ شدن ، کوچک می­ شود و نرخ کوچک شدن بیشتر از نرخ بزرگ شدن می­باشد. از طرف دیگر با توجه به اینکه ، نرخ بزرگ شدن باید بیشتر از نرخ کوچک شدن باشد.

کاربرد رابطه دوستانه

گسترش شبکه دوستی

گسترش شبکه دوستی با قصد غلبه بر یکدیگر

رفتارهای ضد اجتماعی خود پسندانه

کاربرد رابطه دوستانه

گسترش شبکه دوستی

درد و دل و ابراز همدردی

رفتارهای جامعه پسندانه

کاربرد رابطه دوستانه

گسترش شبکه دوستی

گذران اوقات فراغت با بازی و صحبت با یکدیگر

رفتارهای جامعه پسندانه

کاربرد رابطه دوستانه

گسترش شبکه دوستی

جدول ۴ – ۳
طبق گفته های شرکت کنندگان ، مددجویان در راستای گسترش شبکه دوستی خود ، بیشتر مایل هستند با مددجویانی که از پایگاه اجتماعی – اقتصادی بهتری برخوردارند ، دوست و هم خرج شوند . همچنین برخی مددجویان شبکه ی دوستی خود را با مددجویان هم بزه خود شروع کرده و ادامه می دهند . هم محلی و هم شهری بودن هم از جمله ملاک های دوست یابی میان مددجویان می باشد . گفتگوی شبانه ی مددجویانی که در تخت های هم جوار یکدیگر می خوابند ، در دوست یابی موثر است . علاوه بر این موارد، مددجویان با ظاهر زیبا و مرتب در مقابل افرادی با ظاهر نازیبا و مندرس ( بیشتر در مورد دختران معتاد ، بی خانمان و برخی دختران شهرستانی و افغان صدق می کند .) نسبت به باقی جدیدورودها در شبکه های دوستی بهتر و زودتر پذیرفته می شوند . طبق یافته های پژوهش معمولا به ندرت اتفاق می افتد که اعضای گروه بلند مدت با افراد گروه کوتاه مدت رابطه دوستانه برقرار کنند . شرط برقراری این رابطه وجود مددجوی هم بزه ( مرتکب قتل ) در میان مددجویان جدیدورود است . بنا به گفته مصاحبه شوندگان در صورتی که این رابطه برقرار شود از حمایت گروه مقابل برخوردار خواهند شد و نسبت به بقیه افراد دارای رابطه قدرت می شوند در این جا ، در شکل گیری رابطه قدرت علاوه بر عامل تعامل با گروه دارای اقامت طولانی ، عامل نوع بزه هم موثر است .
مددجو با اقامت کوتاه مدت : ” این د… ( از مددجویان با اقامت کوتاه مدت ) خیلی پرو شده همش واسه اینه که م…. ( از مددجویان با اقامت طولانی مدت ) بهش رو داده . “
مددجو با اقامت طولانی مدت : “من فقط می تونم با هم جرم خودم دوست بشم احساس می کنم با غیر هم جرمم ، نمی تونیم همدیگر رو درک کنیم . “
مددجوی افغان با اقامت کوتاه مدت : “من با اون دختره ( یک مددجوی افغان دیگر ) دوست نمیشم سیس اش^[۹۷] به من نمی خوره . “
مددجو با اقامت کوتاه مدت : “اه اه قیافه اون دختره معتاده حالم بهم میزنه، خوشم نمیاد برم باهاش حرف بزنم قیافش هم خیلی کثیفه . “
پس از ذکر ملاک های دوست یابی ، به توضیح کاربرد رابطه دوستانه می پردازیم . کدهای مستخرج از مصاحبه با شرکت کنندگان ، مشخص می کند که کاربرد رابطه دوستانه به دو دسته ی رفتارهای جامعه پسندانه و رفتارهای ضد اجتماعی خود پسندانه قابل تفکیک است .
رفتارهای جامعه پسندانه :
پس از دوستی با یکدیگر با بازی و صحبت با یکدیگر اوقات خود را در کانون سپری می کنند .
رفتارهای ضد اجتماعی خود پسندانه :
طبق یافته های بدست آمده از مصاحبه ها ، گاهی اوقات صحبت مددجویان با یکدیگر از حالت درد و دل خارج می گردد و با واگویی رفتارهای انحرافی خود ، ( به ویژه در زمینه روابط جنسی نامشروع ) زمینه یادگیری و تاثیر پذیری از یکدیگر را فراهم می کنند . شکل گیری روابط دوستانه ، باعث گرایش به ارتکاب رفتارهای هم جنس گرایانه میان برخی مددجویان می شود . برخی از مددجویان پس از شکل گیری شبکه دوستی در تعامل دسته جمعی با یکدیگر ، به تمسخر و آزار کلامی سایر مددجویان می پردازند همچنین به هنگام رخ دادن درگیری ، برخی مددجویان با شهادت دروغ به نفع دوست خود و یا ایجاد درگیری بیشتر با مددجوی طرف مقابل ، به حمایت از دوستان خود می پردازند . همچنین وضعیت مالی مددجو ملاک دوست یابی است ، گاهی اوقات از گسترش شبکه دوستی به عنوان روشی برای غلبه بر سایر مددجویان استفاده می شود و افراد پیوند دوستی را به عنوان پوششی برای غلبه و سلطه بر مددجویان عضو شبکه دوستی خود قرار می دهند .

مددجو با اقامت کوتاه مدت : “دلم میخواد با یکی دوست بشم که من و به خاطر خودم بخواد ، نه به خاط پول اینجا همه واسه پول با هم دوست میشن ، یا این که دوست میشن که بقیه رو مسخره کنن و دست بندازن و با همدیگه بخندن . “
مددجو با اقامت کوتاه مدت : ” بچه ها با هم دوست میشن که کارهای خودشون و بندازن گردن همدیگه” .
مددجو با اقامت کوتاه مدت : “من ناراحت میشم دوستام آزاد شن ، اینجا هرچی آدم دوستاش بیشتر باشه بهتره . از همدیگه حمایت می کنیم ، تنها نیستیم .”
مددجو با اقامت کوتاه مدت : “وقتی ۲ نفر با هم دعواشون میشه ، دوستاشون می پرن وسط دروغ دروغ یه چیزایی میگن آدم فر می خوره . “
مددجو با اقامت طولانی مدت : “بین همه یه ماچ پسرونه و یه دست مالیدن وجود داره . “
مددجو با اقامت طولانی مدت : “ک… با چند تا از دخترا تو حموم یه کارایی ( برقراری رابطه جنسی ) می کردن . “
مددجو با اقامت کوتاه مدت : “بعضی از این دخترا موقع حموم ، میرن تو حموم همدیگه ، تازه بعضی هاشون هم لخت لخت از تو حموم جلوی همدیگه میان بیرون . “
۴ – ۲ – ۲ - ۳ : کاربرد قدرت
یافته ها نشان داد در گروه { د / الف / ک } از قدرت برای رفتارهای جامعه پسندانه استفاده نشد و صرفا کاربرد قدرت در این
گروه ، ارائه ی رفتارهای ضد اجتماعی خود پسندانه بود . در تعامل میان مددجویان کوچکتر و بزرگتر ، بزرگتر ها از کوچکترها تبعیت نمی کنند . مددجویان بزرگتر به مددجویان کوچکتر امرکرده و آن ها را در گروه های دوستی خود نمی پذیرند ، او را مورد تمسخر قرار می دهند و اشتباهاتش را به رخش می کشند . برخی از مددجویان بزرگتر ، مددجویان کوچکتر را مورد آزارکلامی قرار می دهند . مددجویان با اقامت بیشتر در مقابل مددجویان با اقامت کمتر ، در صورتی که بتوانند ، سعی می کنند بر آن ها غلبه کنند { البته بستگی به شخصیت مددجوی جدید هم دارد ، البته اجازه کتک زدن و آزار شدید مددجو به آن ها داده نمی شود . (مشاهده و مصاحبه ) } و یا با ورود آن ها به شبکه دوستی خود، قدرت خود را افزایش داده و بر سایر مددجویان غلبه کنند .مددجویان قدیمی با امر کردن به جدیدورودها برای انجام کارهای شخصی خود سعی دارند برتری خود را به اثبات برسانند . همچنین گاهی مددجویان جدید را با القاب نادرست خطاب می کنند . برخی از مددجویان قدیمی با اقامت کوتاه مدت ، با شنیدن انتقال مددجویان جدیدورود به کانون ابراز خوشحالی می کنند و قبل از برخورد با مددجو با یکدیگر در مورد تمسخر و اذیت مددجوی جدید مشورت می کنند . سایرین ، مددجویان افغان را با استدلال مهاجر بودن و تصاحب کشور ، لایق توهین می دانند . همچنین مشاهده شده است که برخی از مددجویان افغان نیز با آن دسته از هموطنانشان که ظاهر نازیبا و مندرس دارند ، تعامل برقرار نمی کنند . و خود را برتر از آنان می دانند .در تعامل منفی میان مددجویان ایرانی و افغان ، مددجویان ایرانی از خود واژه افغانی به عنوان ناسزا و تحقیر این دسته از مددجویان استفاده می کنند . گاهی اوقات تعامل منفی میان مددجویان تهرانی ، ( ساکن تهران ) و مددجویان شهرستانی رخ می دهد . و به این دلیل مددجویان شهرستانی را ( بیشتر اوقات در درگیری ها ) مسخره می کنند . در صورت ایجاد اختلاف میان مددجویان جدید و قدیمی در گروه { د الف / ک } ، مددجویان قدیمی در تعامل دسته جمعی علیه مددجوی جدیدورود با یکدیگر همکاری می کنند و مددجوی جدیدورود بدون حامی در مقابل گروه قدیمی ها قرار می گیرد .
مددجو با اقامت کوتاه مدت : ” روز اول که آدم میاد کانون همه یه جور چپ چپ به آدم نگاه می کنن ، آدم خیلی خجالت می کشه ، اول که تنهاس خیلی بده بعد که کم کم با بقیه دوست بشه ، بهتر می شه .”
مددجو با اقامت کوتاه مدت : ” این بچه ها که از ما قدیمی ترن همش میخوان سر آدم سوار شن که مثلا ظرفشو بشوریم ، آب براشون ببریم . “
دعوا و درگیری :
از دیگر رفتارهای ضداجتماعی خودپسندانه ، دعوا و درگیری در میان مددجویان است که به ویژه در گروه { د / الف / ک } بسیار اتفاق می افتد ( مصاحبه + مشاهده ) . عمده ترین علل درگیری ها استفاده از رابطه قدرت در مقابل یکدیگر و نیز تلاش برای رسیدن به رابطه قدرت می باشد . طبق گفته های مصاحبه شوندگان هر بهانه ای ، ( جای نشستن سر میز غذا ، کشیدن قاشق به کف ظرف غذا ، صحبت کردن با صدای بلند و یا صحبت در زمینه روابط نامشروع هنگام صرف غذا ، دزدیدن مواد خوراکی یکدیگر ، دخالت در صحبت یکدیگر ، حتی تذکر دادن به یکدیگر در موارد صحیح ، نوبت نظافت ، نوبت حمام ، تمسخر و توهین به یکدیگر ، امر و نهی کردن به یکدیگر ، استفاده از امکانات عمومی کانون و …) می تواند مسبب بروز دعوا و درگیری میان مددجویان شود . درگیری ها در دو شکل بیشتر کلامی و کمتر فیزیکی رخ می دهد و علت آن انتقال تجربیات مددجویان با اقامت طولانی به مددجویان با اقامت کوتاه در زمینه ی تبعات شدید درگیری فیزیکی در کانون است .

برنامه وایبر یک برنامه جدید و رو به­ گسترش برای گوشی­های همراه و تبلت می­باشد و با بهره گرفتن از شبکه ­های بی­سیم^[۳۵] کار می­ کند. این برنامه با ویژگی برتری همانند امکان تماس صوتی، ارسال پیام متنی کاربری فوق­العاده به خود، اختصاص داده است از ویژگی­های این برنامه می­توان به موارد زیر اشاره نمود:

امکان نصب ساده بروی تمام سامانه‌های عامل
برقراری ارتباط صوتی با کم­ترین هزینه و تنها با برقراری ارتباط اینترنتی
امکان تشکیل گروه ­های مختلف و امکان برقراری ارتباطی به‌صورت نوشتاری^[۳۶]
امکان برقراری ارتباط با صدای مطلوب در هنگام برقراری ارتباط با دیگر افراد
همچنین می­توان از دیگر برنامه ­های فناوری اطلاعات و ارتباطات برای گسترش تعامل و همچنین بهبود مشکل عدم زمان مشترک برای افراد شرکت­کننده در کارگاه مهندسی ارزش استفاده نمود ازجمله این برنامه­ ها می­توان به واتساپ^[۳۷]، اوو^[۳۸]، وی چت^[۳۹] و سایر برنامه ­های کاربردی دیگر درزمینهٔ استفاده نمود.
برنامه ویزیو^[۴۰]
یکی از دشوارترین مراحل برنامه کار مطالعه مهندسی ارزش، مرحله تعریف و تحلیل کارکرد می­باشد. بنابراین مدل­سازی کارکردها در مطالعات مهندسی ارزش یکی از مهم‌ترین مراحل این مطالعات و درعین‌حال ناشناخته و دشوار برای اعضای تیم مهندسی ارزش است. یکی از مدل­های پرکاربرد درزمینهٔ تحلیل کارکرد نمودار تکنیک سیستم تحلیل کارکرد^[۴۱] می­باشد. تکمیل و نهایی کردن نمودار سیستم تحلیل کارکرد نیز نیازمند تلاش و دقت ویژه­ای است. در این مرحله باید توجه شود که از هیچ­چیزی چشم­پوشی نشده است. منظور از بستن نمودار آن است که تنها از دونقطه ابتدایی و انتهایی بتوان به ­سلسله­مراتب کارکردهای نمودار وارد شد این دونقطه همان دو کارکرد بالاترین مرتبه و پایین­ترین مرتبه هستند. یکی از مزایای ترسیم نمودار سیستم تحلیل کارکرد تلاشی است که همه متخصصان عضو گروه برای یافتن تعریف کارکردها و چیدن آن‌ها با توجه به پرسش"چرا”^[۴۲] و “چگونه”^[۴۳] و “به‌وقت”^[۴۴] انجام می­ دهند. با توجه به برگزاری کارگاه مهندسی ارزش به‌صورت مجازی، و اهمیت موضوع تحلیل کارکردها با توجه به اهمیت موضوع، یکی از برنامه ­های فناوری اطلاعات و ارتباطات که به کمک آن به­سادگی می­توان به ترسیم نمودار سیستم تحلیل کارکرد پرداخت برنامه ویزیو می­باشد. ویزیو یکی از قوی­ترین برنامه ­های نرم­افزاری برای ترسیم نمودار می­باشد. درواقع ساده­ترین و بهترین ابزار برای کشیدن دیاگرام و روابط بین کارکردها به هنگام تحلیل آن‌ها توسط اعضای تیم، و جانمایی کارکردها با توجه به پرسش­های چگونه و چرا در دیاگرام مربوط به نمودار سیستم تحلیل کارکرد می­باشد.
برنامه میکوگو^[۴۵]
همان­طور که در قسمت توضیح برنامه ویزیو ارائه شد تحلیل کارکرد یکی از مهم‌ترین و دشوارترین قسمت در کارگاه مهندسی ارزش می­باشد. با توجه به اینکه برگزاری کارگاه مهندسی ارزش و تحلیل کارکرد به­ صورت مجازی انجام می­ شود و بنا به اهمیت موضوع و تمرکز افراد شرکت­کننده در کارگاه نسبت به روند تحلیل کارکرد و نحوه قرارگیری کارکردها نسبت به یکدیگر از نرم­افزار قدرتمند میکوگو استفاده‌شده است با کمک این ابزار می­توان اطلاعات در حال ویرایش در برنامه ویزیو برای سایر افراد شرکت­کننده در کارگاه مهندسی ارزش به اشتراک گذاشته ­شود. بنابراین تمام افراد شرکت­کننده کارگاه می­توانند از روند کار مطلع بوده و نظرات خود را در مورد تحلیل کارکردها ارائه کرده و در مورد نحوه وابستگی کارکردها با یکدیگر به بحث و گفتگو بپردازند.
برنامه اکسل^[۴۶]
پس از تنظیم مدل­های کارکردی در مرحله تعریف تحلیل کارکرد، ضروری است کارکردهای دارای بیشترین پتانسیل بهبود، شناسایی­شده و ادامه مطالعات، بروی این دسته کارکردها متمرکز شود مناسب­ترین معیار برای شناسایی این گروه کارکردها، شاخص ارزش^[۴۷] است که محاسبه آن مستلزم در دسترس بودن هزینه کارکردها و بهای هر یک از کارکردها است در این مرحله از کار برگ‌های کارکرد/هزینه به‌عنوان ابزاری جهت تسهیل محاسبه بهای هر کارکرد و ثبت نتایج استفاده می­ شود. این فعالیت به کمک نرم­افزار اکسل بسیار سهل و آسان است. اکسل شامل صحفه­ای گسترده­ای است که اطلاعات آن به‌صورت عددی و حروفی تقسیم ­بندی، سازمان­بندی و مرتب‌شده‌اند. اکسل بیشتر برای کارهای آماری، مالی و حسابداری و برای ایجاد کار برگ، سند، محاسبات استفاده می­ شود. به کمک برنامه اکسل می­توان به رفع معضلات و یکپارچه­سازی مستندات کارگاه­ها و نتایج حاصله برآمد. درنتیجه به کمک برنامه اکسل می­توان در کوتاه­ترین زمان برای انتخاب مناسب­ترین کارکردها برای مطالعه بیشتر استفاده نمود. با توجه به لزوم پوشش روش­های مختلف وزن دهی معیارهای ارزیابی در این تحقیق و با کمک برنامه اکسل از وزن دهی دودویی و امتیازدهی نسبی استفاده‌شده است که هرکدام از این دو روش، می­توان به‌صورت فردی یا گروهی انجام شود. در صورت انجام هرکدام از روش­ها، با جمع­بندی نتایج و ترسیم نمودارهای متعدد توسط برنامه اکسل در کوتاه­ترین زمان ممکن می­توان نتایج را به‌اتفاق شرکت­ کنندگان بررسی نمود.
برنامه کامتاسیا^[۴۸]
مهم‌ترین ویژگی روش مهندسی ارزش برنامه کار ساختار­یافته است. به‌بیان‌دیگر قابلیت ­های روش به‌واسطه ترتیب و توالی دقیق اقداماتی است که در قالب یک مطالعه منطبق بر برنامه کار انجام می­ شود. مطالعه مهندسی ارزش در قالب یک فرایند ساختاریافته انجام ­می­ شود که به برنامه کار مشهور است. این برنامه کار شروع و پایانی مشخص دارد. مزیت ساختارمند بودن روش، انجام کارها طبق یک اسلوب معین آزمون و پذیرفته­شده برای کسب بهترین نتیجه، توسط هر گروه آموزش­دیده و عدم اجرای کار به‌صورت سلیقه­ای است. بنابراین جهت اجرای سیستماتیک مهندسی ارزش توسط اعضای تیم مهندسی ارزش نیازمند آموزش گام­های مهندسی ارزش به اعضای تیم مهندسی ارزش می­باشد و به دلیل این­که کارگاه مهندسی ارزش به‌صورت مجازی اجرا می­ شود جهت آموزش فازهای مهندسی ارزش از برنامه کامتاسیا استفاده‌شده است. نرم­افزار کامتاسیا یکی از محبوب­ترین نرم­افزارهایی است که درزمینهٔ تهیه اسکرین شات^[۴۹]و فیلم‌برداری از صفحه مانیتور کامپیوتر و ضبط کلیه عملیاتی که در کامپیوتر انجام می­ شود، کاربرد دارد. نرم­افزار کامتاسیا درزمینهٔ تولید محتوای آموزشی به‌عنوان استودیوی کامل برای تولید محتوای آموزشی الکترونیکی شناخته‌شده است. همچنین یکی دیگر از کاربردهای نرم­افزار کامتاسیا ثبت و ضبط کارگاه­های برگزارشده به‌صورت مجازی می­باشد. و در اختیار قرار دادن آن به اعضای تیم مهندسی ارزش می­باشد.
چگونگی انجام کار با ابزارهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در گام­های مهندسی ارزش
در این قسمت به تشریح قسمت‌های مختلف سایت طراحی­شده برای انجام فازهای مختلف مهندسی ارزش پرداخته می­ شود. سایت اینترنتی به آدرس اینترنتی “www.virtualve.ir” می­باشد. این سایت از قسمت‌های مختلف تشکیل‌شده است که به توضیح هر یک از قسمت‌های آن پرداخته می­ شود:
صفحه اصلی سایت
این صفحه طبق شکل ۳-۱ از قسمت‌های مختلف به شرح زیر تشکیل‌شده است:
قسمت مدیریت
قسمت پروژه
پایگاه اطلاعاتی مهندسی ارزش
آموزش فازهای مهندسی ارزش
شکل ‏۳‑۱-صفحه اصلی پورتال
قسمت مدیریت
فقط راهبر و تسهیلگر کارگاه مهندسی ارزش به این قسمت دسترسی دارد و می ­تواند روند کلی کار را در قسمت‌های مختلف کارگاه مهندسی ارزش کنترل کند. راهبر کارگاه مهندسی ارزش در این قسمت می ­تواند موارد زیر را کنترل کند:
مشاهده فایل­های ارسال‌شده توسط اعضا جهت بررسی و قرار دادن فایل­ها برای عموم
مشاهده تعداد بازدیدهای انجام‌گرفته از سایت
ارسال پیامک به اعضای کارگاه مهندسی ارزش جهت اطلاع از زمان­های کارگاه مهندسی ارزش
مشاهده لیست عضویت­های انجام­شده در کارگاه مهندسی ارزش
امکان ارسال ایمیل به اعضای گروه
امکان قرار دادن فایل در گام­های مختلف مهندسی ارزش.
ویرایش اطلاعات و نوشته­ها در قسمت‌های مختلف گام­های مهندسی ارزش.
قسمت پروژه
در این قسمت مهم‌ترین گام در مهندسی ارزش، کارگاه اصلی پروژه مزرعه دانش انجام می­گیرد. برای ورود به این قسمت محدودیت ورود وجود دارد و فقط برای اعضای کارگاه مهندسی ارزش پروژه مزرعه دانش امکان دسترسی وجود دارد. (شکل۳-۲)
پس از ورود به قسمت پروژه (شکل۳-۳) این فضا از قسمت‌های اصلی­ پیش مطالعه، کارگاه اصلی، اطلاعات تخصصی، تالار گفتگو و همچنین از قسمت‌های اعضایتیم، اطلاعات پروژه، تصاویر، تاریخ­های مهم، مبانی مطالعه تشکیل‌شده است.
شکل ‏۳‑۲- صفحه ورودی به پروژه
شکل ‏۳‑۳- صفحه اصلی پروژه
قسمت تالار گفتگو
این قسمت جهت تبادل‌نظر و بحث و گفتگو در مورد پروژه توسط اعضای تیم در نظر گرفته‌شده است. اعضای تیم می­توانند در این قسمت نیز در حین تبادل‌نظر به ارسال فایل به یکدیگر بپردازند. این قسمت یکی از مهم‌ترین فضاها برای کارگاه مهندسی ارزش می‌باشد چون اعضای تیم می‌توانند فقط بااتصال به اینترنت و مراجعه به این قسمت به‌راحتی با یکدیگر ارتباط داشته باشند و در مورد موضوعات مختلف مرتبط با پروژه به بحث و گفتگو بپردازند.
قسمت اطلاعات تخصصی
این قسمت به عبارتی بانک اطلاعاتی پروژه می‌باشد. این قسمت به دلیل مشکلات که در کارگاه مهندسی ارزش وجود دارد ایجادشده است اهم این مشکلات عبارتنداز:
غربال اولیه
ایده‌های ارائه‌شده در کارگاه مهندسی ارزش باوجود ایده‌های خوب، بدون آنکه دلیل روشنی برای آن مستند شده باشد، در غربال اولیه ایده­ ها به دور ریخته شده است.
مستندسازی مطالعات انجام‌شده
هرچند گروه تلاش می­ کند که پیشنهادهای نهایی خویش را در تعدادی بسیار انگشت­شمار با ظاهری آراسته و پیراسته، همراه اطلاعات به نسبت مناسبی برای تصمیم ­گیری کارفرما ارائه دهد ولی تمامی تلاش خویش در توسعه و پرورش ایده‌های نه‌چندان فراوان مانده بر غربال را با بی­نظمی و غفلت از مستندسازی تلف‌کرده است. لذا تحلیل­هایی که می­توانست در صورت مستند شدن از نتایج بسیار ارزشمند کارگاه محسوب شود و جمع­بندی نظرات بهترین متخصصان که می ­تواند برای پروژه­ های دیگر نیز سودمند باشد کنار گذاشته می­ شود.
ارائه گزارش‌های کارگاه
گزارش­های کارگاه­ها با استانداردهای بالا تهیه نشده برخی اطلاعات و بخش­های از گزارش مورد غفلت قرارگرفته، در سطح ضعیفی تهیه یا ازقلم‌افتاده است. به‌علاوه بین خاتمه کارگاه و ارائه گزارش نهایی، فاصله زمانی بسیار زیادی مشاهده می­ شود.

اگر آموزش و تحصیلات رشد داشته باشد، مهارت‌ها معمولاً افزایش می یابد.
اگر آموزش و تحصیل نقصان یابد، مهارت‌ها معمولاً کاهش می یابد، یعنی آموزش بر مهارت تاثیر مستقیم دارد.
چنانچه شرایط داخلی و فرهنگ سازمانی تحت فشار و استرس باشد، آنگاه عوامل روحی و روانی به‌صورت منفی و اگر جو داخلی و فرهنگ سازمانی در حالت مطلوب باشد، عوامل روحی و روانی به گونه‌ای مثبت عمل خواهند کرد. یعنی جو داخلی و فرهنگ سازمانی تاثیر مستقیمی بر عوامل روحی دارند.
هرگاه جو داخلی و فرهنگ سازمانی افزایش یابد، با توجه به شرایط مثبت ایجاد شده و به دنبال آن آمادگی و پذیرش بیشتر کارکنان، می باید توجه و هزینه در زمینه آموزش و تحصیلات برای ارتقای مهارت‌ها افزایش یابد. یعنی فرهنگ و فضای مطلوب داخلی، ‌امکان ایجاد ظرفیت آموزش بیشتر و به دنبال آن، ارتقای مهارت‌ها را در پی دارد.

اگر فشارهای بیرونی و تاثیرات محیطی افزایش یابد ممکن است مدیران و کارکنان مقید به خلاقیت بیشتر شوند (تا بتوانند رقابت کنند). بنابراین باید به عوامل روحی و روانی توجه ویژه‌ای مبذول داشت تا به گونه‌ای مثبت عمل کنند. (رمضان، مجید،۱۳۹۰، ۱۲۷)
۲-۱-۹-۸ الگوی روس
این الگو توسط روس^[۷۴] و همکاران در سال ۱۹۹۷ پیشنهاد شد. طبقه‌بندی روس تشابه بسیار زیادی با الگوی سلسله مراتبی اسکاندیا دارد. هدف این الگو ایجاد تجسم و انتقال سرمایه فکری و ارزش مشتق شده از آن می‌باشد. شاخص سرمایه فکری به نسل دوم از روش‌های اندازه‌گیری سرمایه فکری تعلق دارد که کاستی‌های شیوه‌های پیشین را رفع می‌کند. این الگو، تمام مولفه‌های سرمایه فکری را در یک شاخص سازمانی گرد هم می‌آورد. این شاخص، مدیران ‌را به‌طور مستقیم قادر به تشخیص و همچنین قضاوت درباره وضعیت سرمایه فکری سازمان می‌سازد. همچنین، زمینه مقایسه بین سازمان‌ها و واحدهای اقتصادی را فراهم می‌آورد. روس و همکاران، سرمایه فکری را به سرمایه انسانی، سرمایه سازمانی و سرمایه ارتباطی تقسیم می‌کنند. سرمایه سازمانی نیز سرمایه نوسازی و توسعه و سرمایه فرایند را در بر‌می‌گیرد (Roos, Dragonetti, Edvinsson, 1997).
شکل شماره ۲-۶: الگوی روس (Roos, Dragonetti, Edvinsson, 1997)

۲-۱-۹-۹ روش ادوینسون و مالون
ادوینسون و مالون در سال ۱۹۹۷ سرمایه فکری را به ۳ مولفه سرمایه انسانی، سرمایه سازمانی و سرمایه مشتری تقسیم‌بندی نمودند (شکل شماره ۲-۷). سرمایه انسانی شامل دانش، مهارت‌ها و توانایی‌های کارکنان می‌شود .در واقع سرمایه انسانی توانایی‌های انسانی سازمان برای حل مشکلات تجاری و کسب و کار است. سرمایه انسانی در ذات افراد نهفته است و سازمان نمی‌تواند مالک آن باشد .بنابراین سرمایه انسانی زمانی که افراد سازمان ‌را ترک می‌کنند، دیگر در سازمان وجود ندارد .همچنین سرمایه انسانی شامل این موضوع می‌شود که سازمان چگونه به‌صورت موثر از منابع انسانی خود استفاده می‌کند. سرمایه سازمانی تمام چیزهایی در سازمان است که از کارکنان (سرمایه انسانی) در انجام فعالیت‌هایشان پشتیبانی می کند. سرمایه سازمانی زیرساخت پشتیبانی کننده‌ای است که امکان انجام کار برای سرمایه انسانی را فراهم می‌آورد.

شکل شماره ۲-۷: روش ادوینسون و مالون در سنجش سرمایه فکری (ادوینسون و مالون، ۱۹۹۷)
سازمان مالک سرمایه سازمانی است و این سرمایه در صورتی که افراد سازمان ‌را ترک کنند برای سازمان باقی می‌ماند. سرمایه سازمانی شامل اموال سنتی مانند ساختمان‌ها، سخت‌افزار، نرم‌افزار، فرآیندها، اختراعات و علامت‌های تجاری می‌شود .علاوه بر این، سرمایه سازمانی در برگیرنده چیزهایی مانند تصویر و پندار سازمان، سیستم اطلاعات و پایگاه‌های داده اختصاصی می‌باشد .به دلیل داشتن مولفه‌های گوناگون، ادوینسون و مالون سرمایه سازمانی را به زیر مولفه‌های سرمایه‌های سازمانی، فرآیندی و نوآوری تقسیم‌بندی نموده‌اند. سرمایه سازمانی شامل سیستم‌ها و فلسفه سازمان برای به‌کارگیری توانایی سازمان است .سرمایه فرآیندی شامل تکنیک‌ها، رویه‌ها و برنامه‌هایی است که ارائه کالاها و خدمات را بهبود می‌دهد .سرمایه نوآوری شامل مایملک فکری و دارایی‌های ناملموس است. مایملک فکری نگهداری‌کننده حقوق تجاری مانند کپی رایت و علامت‌های تجاری است .دارایی‌های ناملموس دیگر استعدادها و اصولی است که به‌وسیله آن‌ها سازمان عمل می کند.
سرمایه مشتری شدت و ثبات قدم در ارتباطات با مشتریان است .رضایت مشتریان، تکرار کسب و کار، رضایت مالی و حساسیت قیمت از شاخص‌های سرمایه مشتری هستند .این تصور که سرمایه مشتری جدا از سرمایه انسانی و سازمانی است نشان‌دهنده اهمیت بالای آن در ایجاد ثروت برای سازمان است. در واقع ارتباطات با مشتریان جدا از دیگر ارتباطات داخل یا خارج از سازمان است. (رمضان، مجید،۱۳۹۰، ۱۳۹)
۲-۱-۹-۱۰ روش استوارت
روش معرفی شده از سوی استوارت (۱۹۹۷) با نام “نمایشگرهای سرمایه فکری” است که در چارچوب دارایی‌های ناملموس و بر پایه شاخص‌های مرتبط با سرمایه مشتری، سرمایه انسانی و سرمایه ساختاری، وضعیت موجود سازمان ‌را اندازه‌گیری کرده و نمایش می‌دهد .می‌توان از دارایی‌های مذکور و نیز شاخص‌های مرتبط با آن‌ها با توجه به شرایط و اهداف سازمان بر حسب مورد استفاده کرد و با کمک آن، وضعیت سازمان ‌را در ارتباط با شاخص‌های انتخاب/ اندازه‌گیری شده در یک نگاه نمایش داد .در شکل شماره ۲-۸ با بهره گرفتن از چند شاخص ارائه شده در مدل اسکاندیا، نمایی کلی از این روش نمایش داده‌شده‌است. قسمت پر رنگ شده در شکل، وضع موجود سازمان در رابطه با شاخص‌های اندازه‌گیری شده را نمایش می‌دهد. (رمضان، مجید،۱۳۹۰، ۱۴۰)

شکل ۲-۸ : روش استوارت (نمایشگرهای سرمایه فکری) (Stewart, 1997)
۲-۱-۹-۱۱روش بونیتس
بونیتس در سال ۱۹۹۸ یک نظرسنجی با هدف ایجاد ارتباط میان اجزای سرمایه فکری (سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای) و همچنین عملکرد تجاری انجام داد .در این نظرسنجی تعداد زیادی از پیشنهادات در مورد روش‌های طراحی کلی که در سال ۱۹۷۸ توسط دیلمن ارائه شد، مورد استفاده قرار گرفته‌است .پرسشنامه طراحی شده میان دانشجویان مدیریت اجرایی توزیع گردید. از آنجا که تمرکز این نظرسنجی بر تحلیل سطوح سازمانی بود، هر کدام از پاسخ‌دهندگان می‌بایست پاسخ‌های خود را بر اساس تجربه خود در سازمانی که قبل از ورود به دوره مدیریت اجرایی تجاری در آن فعالیت می‌کردند، ارائه می‌دادند. گزاره‌های استفاده شده برای سنجش سرمایه انسانی، سرمایه ساختاری و سرمایه رابطه ای به شرح زیر می‌باشند:
سرمایه انسانی

1. 1. سازمان زمانی که کارکنان در کارگروهی با یکدیگر مشارکت دارند از آن‌ها بیش‌ترین خروجی را دریافت می‌کند.

1. 1. کارکنان در سازمان به‌عنوان کارکنانی خلاق و باهوش شناخته می‌شوند.

1. 1. برنامه‌ریزان کسب و کار به‌طور پیوسته در برنامه‌ریزی خود از ایده‌های جدید توسعه کسب و کار استفاده می‌کنند.

1. 1. سازمان از کارکنان به‌وسیله بهبود مهارت‌ها و تحصیلات آن‌ها در صورت احساس نیاز توسط کارکنان پشتیبانی می کند.

1. 1. کارکنان سازمان به‌عنوان بهترین کارکنان در صنعت شناخته می‌شوند.

1. 1. کارکنان از سازمان رضایت دارند.

1. 1. کارکنان به بهترین شکل وظایف خود را انجام می‌دهند.

1. 1. برنامه استخدامی سازمان جامع است و بهترین افراد در دسترس استخدام می‌شوند.

1. 1. اگر یکی از کارکنان به‌طور غیر منتظره‌ای سازمان‌ را ترک کند، سازمان دچار مشکل بزرگی می‌شود.

1. 1. کارکنان سازمان به ندرت در مورد فعالیت‌هایشان فکر می‌کنند.

1. 1. کارکنان سازمان اغلب فعالیت‌هایشان ‌را بدون صرف انرژی زیاد انجام می‌دهند.

1. 1. کارکنان از یکدیگر مطالبی را می‌آموزند.

1. 1. کارکنان برای ارائه نظرات در مباحث گروهی تشویق می‌شوند.

1. 1. سطح صلاحیت کارکنان در بالاترین سطح ایده‌آل قرار دارد.

1. 1. زمانی که یک فرد سازمان‌ را ترک می‌کند، سازمان برای فرد جایگزین وی دوره‌های آموزشی پیاپی برگزار نمی‌کند.

1. 1. در سازمان شما به‌طور پیوسته ایده‌های جدیدی ارائه می‌شود.

1. 1. سازمان شما توسعه و پشتیبانی ارتباطات داخلی میان گروه‌های مختلف را پرورش نداده‌است.

1. 1. کارکنان تمام تلاش خود را برای متمایز کردن سازمان در صنعت نسبت به سایر سازمان‌ها انجام می‌دهند.

1. 1. درک سازمان از اغلب کارکنان آن نشأت می‌گیرد.

1. 1. برخی از افراد خاص در سازمان دیگر افراد را در سطح پایین‌تری از خود می‌دانند.

سرمایه رابطه ای