نیلوفر :
نیلوفر یا نیلو پر یا نیلو پل و یا نیول فل : از تیره نیلو فریان نزدیک به تیره آلاله است .رستنیهای این تیره در آب می روید . از انواع معروف آن گل نیلوفر است که دارای گل های زرد و سفید است و ماده لعابی بسیار دارد و بعنوان ملین به کار می رود .
نیلوفر دارای انواع گوناگون است از جمله نیلوفر آبی دارای برگ های پهن و شناور و گلهای زرد و سفید درست و زیباست که معمولا در حوضچه های پر آب یا استخر ها پرورش می یابد .
نوع دیگر نیلوفر باغی که برای زینت کاشته می شود به رنگ سفید یا گلی و در اکثر نقاط ایران میروید نموش تیز و سریع است .

ساقه نیلوفر بلند و برگ آن مدور و قلب مانند است و دارای گل های درشت ، سفید و شکوفه ای و معطر در سطح آب است .
نوع دیگر آن به صورت درختچه هایی با ارتفاع ۱ تا ۵/۲ متر با تاجی تقریبا مدور است گل آن بسیار بزرگ و دارای جام صورتی یا ارغوانی است . از انواع دیگر آن ، نیلوفر صحرایی است که برای نباتات مضر است .
 
لاله :
لاله گیاهی است از تیره سوسنیها که دارای پیاز می باشد و برگه هایش دراز است و ساقه گل دهنده از وسط برگ ها خارج می شود ، گل لاله از سه گلبرگ و سه کاسبرگ رنگین به شکل گلبرگ ها تشکیل شده است ، در حدود ۵۰ گونه از این شناخته شده است که در نواحی معتدل و مرطوب و نواحی کوهستانی می رویند . بعضی از گونه های آن نیز به عنوان گل زینتی در گلدان کشت می شوند که اوایل بهار گل می دهند . لاله معمولا گلهای پیاز داری را گویند که نام علمی آن ها تولیپا می باشد و از دسته سوسنها و از تیره سوسنیها ست . انواع لاله وحشی در ایران عبارتند از : لاله داغدار ، قرمز ، لاله زرد و لاله سفید .
لاله ای در شیراز خود رواست ، که گلهای سه رنگ دارد ، که به نام حافظ نامیده اند .
یک نوع لاله سرنگون به ارتفاع ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر ایستاده وجود دارد که گل آن ارغوانی متمایل به قهوه ای است . در داخل متمایل به زرد خمیده واژگون است . موسوم گل آن اردیبهشت و در اصفهان می روید . لاله را در عربی شقایق گویند .
نرگس :
نرگس را در پهلوی نرگیس و یونانی نرکیوس و در لاتین نرسی سوس و فرانسه نرسیس و عربی آن نرجس است . نرگس گیاهی است دارای پیاز و گلی خوشبوی و معطر دارد ، ته و ساقه اش مانند پیاز است و بر سرگلی می آورد .
زرد یا بنفش و یا صورتی است .
در کتاب گیاهشناسی آن را چنین تعریف کرده اند :
نرگس : گلی است از تیره نرگسیها که در وسط گلشن حلقه ای زرد دیده می شود ، و آن را نرگس شهلا گویند ، و در بعضی جنسها خود گل نیز زرد یا سفید است و در وسط گلبرگ های کوچک سفید دارد و آن را نرگس مسکین گویند .
تعریف دیگری نیز از آن شده است . گویند : برگ های نرگس دراز و باریک و گلشن ساده و پرپر است ، گلبرگ ها سفید یا زرد و در میان آن ها کاسه است زرد یا سفید ، در اسفند یا فروردین گل می دهد و نرگس پر گل که پر ساقه و پر گل است . به جای نرگس مسکنی ، نرگس مسکین که دایره وسطش سفید است نیز نوشته شده است .
سنبل :
سنبل بر وزن بلبل به صورت های زمبل و زومبول آمده است ، در لغت به معنی خوشه جو و گندم و مانند آن است ولی در اصطلاح گیاهشناسی ، گیاهی است از تیره سوسنیه ، جزو تک لپه ایها یا جام و کاسه رنگین و دارای گلهای بنفش خوشه ای است ، چون زود گل می دهد و گلشن زیبا و خوشرنگ و خوشبوست مورد توجه است و جز گیاهان مرغوب زینتی است ، برگ های سنبل دراز و نوک تیز است و گلهای آن به شکل خوشه های بلند و به هم فشرده و معطر به رنگ های قرمز – آبی ارغوانی ، سفید و زرد است و پیاز آن را در گلدان ها می کارند و بهترین نوع آن سنبل هلندی است .
در ایران اقسام خود روی سنبل وجود دارد ، سنبل ایرانی گونه ای سنبل است که گلهایش سفید رنگ است بعنوان زینت کشت می شود ، گلی خوشبو ست که در باغها به سبب قشنگی و خوشبویی آن را تربیت می کنند . سنبل زرد گیاهی است از تیره صلیبیان که به عنوان گیاه زمینی در باغ ها نیز کشت می شود نوع دیگر آن لینوی است که پیاز آن تخم مرغی با بزرگی ۲ تا ۴ سانتی متر و پوشیده از فلسهای پوششی بنفش است گل آن بنفش یاس و کمرنگ یا آبی متمایل به سفید است ، مرسوم گل آن در فروردین یا اردیبهشت ماه است .
در خیره خوارزمشاهی نوشته سنبل دونوع هندی و رومی ، هندی راسنبل الطیف و سنبل عصافیر و رومی را ناردین می گویند و در ادب فارسی سنبل به معنی مو و زلف و سنبل تر به معنی خط جوانان – خال و زلف خوبان است . (استعاره است )
نسترن :
نسترن یا نسترون یکی از گونه های وحشی خود گل سرخ است که پایه پیوند برای انواع گل سرخ قرار می گیرد گلی است که از انواع گل سرخ و در هر شانه چندین گل با هم می شکفد . نسترن عموما به گل سرخ های وحشی و گل سرخهای بالا رونده گفته می شود .
نسترن در ایران دارای گونه های متعدد است ، بعضی از آن ها در جنلگ ها و ارتفاعات خزر می رویند و بعضی مخصوص نواحی استپی است و برخی از آن ها مانند گل زرد و گل دو روی برای زینت باغ ها کاشته می شود .
پاره ای نیز مانند نسترن شیراز از جهت تقطیر و تهیه عرق نسترن مورد توجه است . یک نوع نسترن وحشی و کوهی با ارتفاع یک تا چهار متر با تیغ های خمیده و گل صورتی و یا متمایل به سفید وجود دارد .
به طور کلی نسترن دارای گونه های مختلف است که در قسمت های مختلف ایران به وجود می آید در خراسان یک نوع از آن به نام گل دو رنگ است .
مشخصات کلی گل نسترن این است که درختچه ای که شاخه های آن انبوه می شود ، ساقه های آن چوبی و سخت است ، رنگ آن سبز و دارای خار است ، برگ های آن بیضی شکل و خیلی کوچک است . گل های نسترن از ماه خرداد باز می شود و تا ماه مرداد دوام می آورد . رنگ گلهای نسترن سفید ، صورتی و سرخ است و دارای ۵ گلبرگ است که بوی مطبوعی دارد .
از ابیات شعرا معلوم می شود گل نسترن از زمان های کهن مورد توجه شعرا بوده است . ^[۱۱]
 
فندق :
فندق که دهان بست و نخندید چو پسته فارغ ز شکست آمد و در امن و امانست
فندق که معرب آن بندق به ضم اول و ثالث و سکون ثانی و قاف است . درختی است از تیره پیاله داران و از دسته فندقها که در مناطق گرم و معتدل نیکره شمالی می روید . برگ هایش دارای بریدگیهای مضاعف است و پهنک برگ ها در سطح خلفی دارای پرز است . گل های نر این گیاه از گلهای ماده جدا هستند ولی هر دو بر روی یک پایه قرار دارند . بنابراین فندق جز گیاهان یک پایه است . گلهای نر در بهار تشکیل سنبله های درازی می دهند و گلهای ماده تشکیل اعضاء پیاله مانند قرمزی را می دهند که پس از باروری میوه در داخل این پیاله ها تشکیل می شود مغز قندق چند گونه است : از جمله فندق صحرایی ، فندق وحشی و فندق هندی است .
درخت فندق را در ارسباران و نواحی ترک زبان فندخ می نامند و در کتب به نام های جلوز –گلوز و بندق و شجر البندق ذکر کرده اند .
جالینوس گوید : غذای بندق بیش که غذای جوز ، برای معده بد است و دیر گوارتر ، اگر مغز آن را با انجیر و سداب بخورند زهر کار نکند .
 
سوسن :
سوسن گیاهی است از خانواده سوسنیها و دارای گلهای زیبا و درشت و به رنگ های مختلف که سفید آن را سوسن آزاد و بنفش آن را سوسن کبود یا ارزق و یا آسمان گون گویند و به هر دو قسم اکنون زنبق گفته می شود و از گلهای فصلی است .
سوسن دارای انواع بسیاری است از قبیل سوسن زرد و سوسن الوان که دارای گل های درشت و رنگارنگ است و اصل این نوع سوسن از ژاپن است . سوسن بری نیز یک گونه دیگر از انواع سوسن است که دارای گلبرگ های سفید کوچک و بوی بسیار مطبوع است ، این سوسن در اردیبهشت ماه گل می دهد و گل های آن معمولا به شکل خوشه یک طرفی است . در فرهنگ سوسن چنین تعریف شده است .
اسم بوته ای است که گل سفید و کبود می دهد و برگ هایش دراز است شبیه به زبان ، قسم سفید آن را سوسن آزاد هم گویند و زنبق همان است .
برگ سوسن را شعرا به زبان تشبیه کنند و سوسن زبان یعنی کسی که فصیح است . سوسن ختائی که گلشن زرد است و قسمی از ریاحین یعنی اسپر غم هاست .
سوسن سفید سوسنی است که دارای گل های سفید و این نوع را به مناسبت زیبایی خاصی که دارد بیشتر پرورش می دهند و به نام سوسن بستانی معروف است .
سوسن دشتی ، ده زبان ( وجه تسمیه چون کاسبرگ های آن مانند گلبرگ های سفید و مشابه آن است و با توجه به اینکه هر یک ۵ عدد و برگ های آن به شکل زبان است معروف سوسن ده زبان موسوم است . سوسن سرخ که گلایل است . ^[۱۲]
 
شقایق :
شقایق به فراوانی در دشت ها و ارتفاعات کوهها می روید ، کلمه شقایق از دیدگاه لغت شناسان کلمه عربی است و جمع شقیقه است ، که چند معنی دارد .

افزایش بهره­وری اقتصاد کشور با اصلاحات و اقدامات لازم به ویژه اصلاحات ساختاری و مدیریتی و کاهش هزینه‌های مبادله و رفع موانع.
افزایش توان رقابت اقتصادی در داخل و صحنه­های بین ­المللی از طریق لغو انحصارات غیرضرور و تقویت ساختار رقابتی و زیرساخت­های لازم و حمایت از کارآفرینی و ارتقاء خلاقیت و نوآوری
اصلاح نظام مالیاتی در جهت تقویت سرمایه‌گذاری از طریق ثبات مالیات‌ها، شفافیت درآمدها، صراحت در مقررات و منطقی کردن معافیت‌ها
تجهیز پس­انداز ملی، تقویت نظام پولی و هدایت بازارهای پول و سرمایه در جهت حمایت از سرمایه ­گذاری
توجه به کسب دانش فنی، دسترسی به بازارهای بین‌المللی، رشد اقتصادی، توسعه اشتغال و ارتقاء مدیریت و بهره‌وری، در جذب سرمایه‌گذاری خارجی، با اولویت سرمایه‌گذاری مستقیم و بلند مدت
تنظیم فعالیت مجاز سرمایه‌گذاری خارجی در بورس اوراق بهادار به نحوی که ثبات و تعادل بازارهای مالی و ارزی حفظ شود.
سازماندهی رفتار تقنینی، اداری، قضایی، بازرسی، نظارت، حسابرسی و تخصصی کردن امور در جهت حمایت از سرمایه‌گذاری و تولید.
توانمندسازی بخش‌های خصوصی و تعاونی بر ایفای فعالیت­های گسترده و اداره بنگاه­های اقتصادی بزرگ.

۴

سیاست‌های کلی نظام در بخش مالی

۱۲/۱۰/۸۳

قطع اتکاء هزینه‌های جاری به نفت و تامین آن از محل درآمد مالیاتی و سایر درآمدها حداکثر تا پایان برنامه پنجم
اصلاح نظام مالیاتی به منظور توسعه‌ی رفاه عمومی، رونق تولید و سرمایه‌گذاری و برقراری عدالت مالیاتی از طریق ترویج فرهنگ مالیاتی، ارتقاء اعتقاد عمومی، ساده‌سازی و شفافیت، با تاکید بر مالیات بر ارزش افزوده و به حداقل رساندن معافیت‌های مالیاتی
ساماندهی، گسترش و ارتقاء بازار مالی ایران (سرمایه، پول و بیمه) با تاکید بر کارایی، شفافیت سلامت، با بهره‌مندی از فناوری‌های نوین، هم‌چنین ایجاد اعتماد و حمایت از سرمایه‌گذاران و موسسات فعال در بازارهای مالی با حفظ مسؤولیت پذیری آنان، تشویق رقابت و ابتکارات، پیشگیری از وقوع بحران‌ها و مقابله با تخلف‌های حقوقی و کیفری مالی.
اصلاح ساختار سازمانی بانک‌ها در جهت افزایش کارآیی، کاهش هزینه‌ها و روان‌تر شدن عملیات و خدمات. اصلاح ساختار مالی در جهت کفایت سرمایه با توجه به استانداردهای جهانی و کاهش بدهی‌های دولت. عادلانه کردن سود تسهیلات با رعایت موازین بانکداری اسلامی، رقابتی کردن فعالیت‌ها با هدف رونق سرمایه‌گذاری، اشتغال و تولید.

۵

سیاست‌های کلی نظام در بخش صنعت

۲۲/۰۵/۸۴

افزایش ارزش افزوده و سهم صنعت در تولید ناخالص داخلی با انتخاب فرآیندهای صنعتی دانایی محور و ارتقاء منزلت کار، تلاش و کارآفرینی
اصلاح ساختار صنعتی در جهت افزایش توان رقابت پذیری صنعت ملی بر اساس گسترش مالکیت و مدیریت بخش غیر دولتی، رعایت اندازه اقتصادی بنگاه و لغو امتیازات خاص و انحصارات غیر ضرور
افزایش بهره‌وری کل عوامل تولید به ویژه نیروی کار و سرمایه.
ارتقاء سطح فناوری صنایع کشور و دستیابی به فناوری‌های پیشرفته و استراتژیک از طریق گسترش تحقیق و توسعه، ایجاد قدرت طراحی، تقویت همکاری مراکز علمی، آموزشی، پژوهشی و صنعتی کشور،‌ تعامل سازنده با مراکز پیشرفته علمی و صنعتی جهان، بهره‌گیری از مزیت‌های نسبی موجود و کشف و آفرینش مزیت‌های جدید نسبی و رقابتی.
دستیابی به رشد مطلوب سرمایه‌گذاری صنعتی به وسیله حمایت‌های حقوقی و قضایی، تامین امنیت اقتصادی، ایجاد شرایط سودآوری مناسب،‌ تسهیل ورود مردم به فعالیت‌های تولیدی، تقویت توسعه و رقابتی نمودن بازار سرمایه، بهبود فضای کسب‌وکار و جذب سرمایه‌گذاری خارجی با تاکید بر سرمایه‌گذاری مستقیم و سرمایه‌های ایرانیان خارج از کشور
توسعه‌ی تشکل‌های تخصصی کارآفرینی، مدیریتی و صنفی و افزایش نقش آن‌ها در تصمیم‌سازی و سیاست‌گذاری و نیز نهادینه‌سازی داوری‌های تخصصی و حرفه‌یی
افزایش صادرات صنعتی کشور با ارتقای کیفیت کالاها و شناسایی و تحصیل بازار و حمایت‌های موثر مالی،‌ سیاسی و مقرراتی از صادرات صنعتی
ایجاد خوشه‌های صنعتی از طریق تقویت صنایع کوچک و متوسط و برقراری پیوند آن‌ها با صنایع بزرگ به منظور هم‌افزایی صنعت و ارتقای توان رقابتی.

۶

سیاست‌های کلی نظام اداری

مصوب ۱۵/۰۲/۸۶
ابلاغی
۰۱/۰۲/۸۹

عدالت محوری در جذب، تداوم خدمات و ارتقای منابع انسانی.
ایجاد زمینه‌ی رشد معنوی منابع انسانی و به‌سازی و ارتقای سطح دانش، تخصص و مهارت‌های آنان.
توسعه نظام اداری الکترونیکی و فراهم آوردن الزامات آن به منظور ارائه‌ مطلوب خدمات عمومی.
دانش بنیان کردن نظام اداری از طریق به کارگیری اصول مدیریت دانش و یکپارچه سازی اطلاعات، با ابتناء بر ارزش‌های اسلامی.
کارآمد سازی و هماهنگی ساختارها و شیوه‌های نظارت و کنترل در نظام اداری و یکپارچه سازی اطلاعات.
حمایت از روحیه‌ی نوآوری و ابتکار و اشاعه فرهنگ و بهبود مستمر به منظور پویایی نظام اداری.

۷

سیاست‌های کلی ابلاغی توسط مقام معظم رهبری در بخش امنیت فضای تولید و تبادل اطلاعات

۲۹/۱۱/۸۹

ارتقاء سطح دانش و ظرفیت­های علمی، پژوهشی، آموزشی و صنعتی کشور برای تولید علم و فناوری مربوط به امنیت فضای اطلاعاتی و ارتباطی (افتا)

تکیه بر فناوری بومی و توانمندی­های تخصصی داخلی در توسعه زیرساخت‌های علمی و فنی امنیت شبکه ­های الکترونیکی و سامانه­های اطلاعاتی و ارتباطی
تعامل موثر و سازنده‌ی منطقه‌یی و جهانی و همکاری و سرمایه‌گذاری مشترک در حوزه‌های دانش، فناوری و امور مربوط به امنیت شبکه‌های الکترونیکی و سامانه‌های اطلاعاتی و ارتباطی با حفظ منافع و امنیت ملی

وبلن از ناخشنودی­ای که در انسان­ها در اثر وجود داشتن یک فرهنگ رقابتی در جامعه ایجاد می­ شود سخن می گوید. او معتقد است در یک فرهنگ رقابتی که انسان ارزش­شان را در مقایسه با ارزش دیگران می­سنجند، هر کسی پیوسته در تکاپوی آن است که از همسایگانش پیشی گیرد و تب چشم و همچشمی همگان را فرا می­گیرد. به محض آن که شخص به تنعم­های تازه­ای دست می­یابد و به معیار ثروت نوینی خو می­گیرد، این معیار تازه نیز همچون معیارهای پیشین، دیگر نخواهد توانست او را به اندازه کافی ارضاء کند. هدف این انباشتگی ثروت، در مقایسه با قدرت پولی بقیه افراد اجتماع تعیین می­ شود(کوزر، ۱۳۸۵: ۳۶۲). هر فرد متعارفی تا زمانی که در مقایسه با دیگران احساس کمبود کند، پیوسته در ناخشنودی شدید از نصف کنونی­اش به سر خواهد برد. اما زمانی که همین شخص به معیار متعارف قدرت مالی و یا طبقه دلخواهش دست یابد، تازه آن ناخشنودی شدید جایش را به این توقع بیقرارانه می­دهدکه فاصله قدرت مالی خودش را با متوسط قدرت مالی اجتماعش زیادتر کند(همان منبع).
جمع­بندی دیدگاه وبلن و شناسایی عوامل مرتبط با شادمانی: در یک فرهنگ رقابتی که انسان ارزش­شان را در مقایسه با ارزش دیگران می­سنجند، تب چشم و همچشمی همگان افزایش پیدا می­ کند. به محض آن که شخص به تنعم­های تازه­ای دست می­یابد و به معیار ثروت نوینی خو می­گیرد، این معیار تازه نیز همچون معیارهای پیشین، دیگر نخواهد توانست او را به اندازه کافی ارضاء کند. درنتیجه ناخشنودی­ در انسان­ها در اثر وجود داشتن یک فرهنگ رقابتی در جامعه ایجاد می­ شود.
جدول شماره(۲-۱۲): جمع­بندی دیدگاه پارسونز و شناسایی عوامل مرتبط با شادمانی

۲-۱-۱-۱-۵-۱۱. مرتون و دیدگاه نابسامانی اجتماعی
در دیدگاه نابسامانی اجتماعی جامعه یک موجود ارگانیک در نظر گرفته می‌شود که بایستی میان عضوهای آن هماهنگی و انسجام وجود داشته باشد و کلاً جامعه از تعاون میان اجزا تشکیل دهنده‌اش برخوردار باشد. بدیهی است مسأله اجتماعی ناشی از شرایطی است که این هماهنگی و انسجام و تعادل میان اجزا اصلی جامعه سست و شکننده شود. نظریه‌پرداز اصلی این دیدگاه روبرت‌ مرتن است‌. او جامعه را متشکل از دو جزء اصلی می‌داند که در حالت عادی میان آنها هماهنگی و انسجام وجود دارد. از نظر او جامعه متعادل جامعه‌ای است که در آن میان عناصر اصلی جامعه یعنی اهداف نهادی شده از یک سو و وسایل نهادی شده از سوی دیگر تعادل برقرار باشد. به عبارت دیگر، اگر در یک جامعه میزان تأکید بر اهداف نهادی شده با میزان تأکید بر وسایل نهادی شده، نزدیک به‏هم باشد، چنین جامعه‌ای درگیر مشکل نیست‌. در واقع‌، اگر در یک جامعه تناسبی میان تبلیغ و ترویج اهداف اجتماعی با وسایل مشروع دسترسی به این اهداف وجود داشته باشد، اکثر افراد خود را موفق ارزیابی کرده و قادرند اهداف مورد نظر را که از طرف مختلف در معرض آن قرار می‌گیرند، دنبال کنند. اما اگر تبلیغ و ترویج اهداف اجتماعی به مراتب فراتر از امکانات لازم برای تحقق آن اهداف باشد، بسیاری از افراد آن‌جامعه خود را شکست خورده ارزیابی می‌­کنند، چون که دسترسی به آن اهداف با ظرفیت‌های موجود جامعه جز برای معدودی از افراد امکان‏پذیر نیست‌. با این‌ وصف ما با جامعه‌ای روبرو می‌شویم که دچار سوء یکپارچگی است و در این جامعه طبیعتاً اعتبار اهداف اجتماعی تبلیغ شده و خصوصاً مقررات و هنجارها سست می‌شود و خطر نابسامانی رو به تزاید جامعه را تهدید می‌کند (جمروزیک‌، ۱۹۹۸، ۲۶-۲۷ به نقل از معیدفر، ۱۳۸۱، ۱۲). از نظر مرتن در شرایط سوء یکپارچگی چهار نوع مسأله اجتماعی اتفاق می‌افتد که یکی از آن مسایل‌، مسأله انزواطلبی و گریز از جامعه است‌. افراد در شرایطی که دسترسی به اهداف اجتماعی را ناممکن ارزیابی می‌کنند، ممکن است جامعه را ترک گویند. البته یک نوع ترک‌، مهاجرت از آن جامعه است و نوع رایج‌تر آن گوشه‌گیری و عزلت‌گزینی سالم یا ناسالم است. رواج روحیه تصوف و عرفان منفی و یا بهره‌بردن از مواد مخدر شیوه‌هایی است که برای این انزوا طلبی در پیش گرفته می‌شود. به هرحال افسردگی‌، دلمردگی‌، یأس و نومیدی از نشانه‌های شرایط اجتماعی‏ا‌ی است که افراد آن دست از تلاش و کوشش در جهت سازندگی و رشد و توسعه فردی و اجتماعی شسته‌اند. فقدان شادی و نشاط در چنین جامعه‌ای به دلیل شکست و ناکامی افراد زیادی است که برای آنان امکان دسترسی به اهداف اجتماعی براساس امکانات موجود در جامعه فراهم نیست (پاندی‌، ۱۹۹۴، ۴۲-۴۳ به نقل از همان: ۱۳). براساس دیدگاه نابسامانی اجتماعی‌، تأکید زیاد بر اهداف اجتماعی و نادیده گرفتن شرایط اجتماعی تحقق آن اهداف‌، موجب ناکامی شدید اقشار وسیعی از افراد جامعه شده و این ناکامی موجب پرخاشگری‌، یأس‌، نومیدی و افسردگی می‌شود و جامعه دارای این مشخصات، جامعه‌ای ناشاد است‌. در چنین جامعه‌ای همچنین انزوای اجتماعی حکم­فرماست و از این منظر نیز افراد جامعه از فقدان شادی و نشاط رنج می‌برند. راه‌حل مواجهه با این مسأله نیز تجدیدنظر در اهداف اجتماعی و متناسب ساختن آن با شرایط اجتماعی و یا تلاش در جهت بهبود شرایط اجتماعی و استقرار عدالت اجتماعی در دسترسی اقشار مختلف جامعه به امکانات است‌(همان:۳۰).

جمع­بندی دیدگاه مرتون و دیدگاه نابسامانی اجتماعی و شناسایی عوامل مرتبط با شادمانی: اگر تبلیغ و ترویج اهداف اجتماعی به مراتب فراتر از امکانات لازم برای تحقق آن اهداف باشد، بسیاری از افراد آن ‌جامعه خود را شکست خورده ارزیابی می‌­کنند. با این‌ وصف ما با جامعه‌ای روبرو می‌شویم که دچار سوء یکپارچگی است و اقشار وسیعی از افراد جامعه باناکامی شدید مواجه شده ­اند و این ناکامی موجب پرخاشگری‌، یأس‌، نومیدی و افسردگی می‌شود و جامعه دارای این مشخصات، جامعه‌ای ناشاد است‌. در چنین جامعه‌ای همچنین انزوای اجتماعی حکم­فرماست و از این منظر نیز افراد جامعه از فقدان شادی و نشاط رنج می‌برند.

جدول شماره(۲-۱۳): جمع­بندی دیدگاه مرتون و دیدگاه نابسامانی اجتماعی و شناسایی عوامل مرتبط با شادمانی
۲-۱-۱-۱-۵-۱۲. آنتونی گیدنز

فرضیه پژوهش تایید می گردد و فرض صفر رد می شود .
مقدمه
ما اکنون در جامعه متمدن عصر حاضر زندگی می کنیم که در آن خشونت بین افراد از نظر قانونی جرم بحساب می آید و پرخاشگری با دیگران نیز مقابله به مثل آنان را به دنبال می آورد و ممکن است زنجیره ای از اختلافات بعدی را سبب شود ( لطف آبادی ) .
نوجوانی یکی از بحرانی ترین دوران زندگی انسان است که در این دوران با مشکلات فراوانی دست به گریبان است با فرا رسیدن دوران بلوغ مزاج کودکان طوفانی می شود انقلاب و دگرگونی همه جانبه ای در جسم و روان آنان پدید می اید ممکن است پرخاشگر شود یا آرام و ساکت ، تمام جنبه های حیوانی و انسانی که در وجودش نهفته است بر اثر ترشح هورمونهای بلوغ ظاهر و آشکار شود ( آدلر ، ۱۳۷۸ ، ترجمه سروری ) .
در جهان معاصر پیشرفت علوم نه تنها بر سطح زندگی و فضا و محیطی که انسانها در آنجا زندگی می کنند تاثیر گذاشته بلکه قوانین و قواعد حاکم بر ارتباط و تعامل بین انسانها و نگرش آنها را نسبت به خود ، و به دیگران و به جهان تغییر داده است .
چنانچه دنیای نوجوانان نیز از این تغییرات مصون نمانده است و یکی از جلوه های این تغییر و دگرگونی تغییر در نوع سرگرمیها و یا گذراندن اوقات فراغت این قشر از جامعه است که نمود بارز آن را می توان در ظهور و گسترش بازیهای الکترونیکی مشاهده کرد .
به این تربیت با ظهور و گسترش این بازیها ، روز به روز شرکتهای سازنده بازنده بازیهای جدیدتری را به بازار عرضه کرده اند ، به طوری که سال به سال به بهبود و کیفیت دستگاه های ساخته شده افزوده گشته و بازیهای متنوعی نیز ارئه می شد ، و هر بازی ارائه شده نسبت به بازیهای قبلی از درجه و شدت خشونت زیادی برخوردار بود .
ناگهان با افزایش خشونت در این بازیها ، کودکان و نوجوانان بسیاری به سمت اینگونه بازیها گرایش یافتند ، تا زمانیکه امروزه تاثیرات این چنین بازیها در کودکان و نوجوانان تبدیل به ناهنجاری در رفتارها و تعاملات اجتماعی شده است .
بدیهی است که در هزاره جدید خشونت نوجوانان یکی از بزرگترین مسائل رو در روی جوامع است .
لذا روانشناسان و متخصصان معتقدند که این بازیها مانند بسیاری از وسایل دیگر می بایستی تحت نظارت والدین برای کودکان و نوجوانان استفاده شود و استفاده افراطی و بی نظارت بر آنها نیز آثار مخرب و بسیار خطر ناک را در پی خواهد داشت .

بیان مسئله
با توجه به تغییر و تحولات صنعتی که در کشورها بوجود آمده و کشور را تقریبا می توان جزء آن کشورهایی قرار داد که در حین گذر از سنتی به صنعتی می باشد . ورود صنعت به درون خانواده ها و تغییر رفتار خانواده و تغییر نظام آموزش و پرورش همه و همه عواملی است که دست به دست می دهند و باعث می شوند نسل در گذر جامعه سنتی به صنعتی به فرهنگ صنعتی شدن رسیده باشند و نه از حالت سنتی خود در آمده باشند و اینها عواملی است که باعث بوجود آمدن اختلال و انحرافات اجتماعی می شود . ورود بازیهای ویدئویی و رایانه ای و تلویزیونی که دارای بخش بخش عمده ای از بازیهای خشن و ظاهری کشنده و مخرب هستند و خود کشی ها در تلویزیون وجود برنامه های خشونت بار در برنامه های کارتونی کودکان و در سریالهای تلویزیونی و فیلمهای پلیس همه و همه در رفتار کودکان در خانواده و مدرسه و جامعه تعمیم می یابد و طی تحقیقاتی متعدد نشان داده اند که نوجوانان بلافاصله پس از دیدن برنامه ای خشونت بار به همسالان خود در خانواده یا مدرسه تعرض می کنند و رفتار خشن خشن بروز می دهند .
با توجه به اهمیت موضوع یعنی پرخاشگری که می تواند سدی باشد در جهت تحصیل و تربیت دانش آموزان و همچنین باعث ایجاد بی نظمی در محیط آموزشی شده و نهایتا موجب آزار و اذیت دانش آموز می گردد همچنین خود آزاری برای افراد پرخاشگر را سبب می شود لذا اگر رفتارهای پرخاشگرانه نوجوانان دانش آموز حل نشود برای مدرسه و جامعه مضراتی را فراهم می کند . لذا برای برطرف کردن این مشکل و شناخت نقش عوامل موثر در این مسئله را مورد بحث و بررسی و تجزیه و تحلیل قرار می دهیم .
بنابراین آنچه برای پژوهشگر در این تحقیق به صورت سوال مطرح است این است که آیا بین استفاده از بازیهای الکترونیکی و رایانه ای خشن با پرخاشگری در بین نوجوانان رابطه ای وجود دارد یا خیر ؟
اهمیت و ضرورت تحقیق
با آگاهی از این واقعیت که انسان دارای اختیار و اراده می باشد و نسبت به سایر موجودات از اختیار بزرگ و ویژه ای برخوردار می باشد و می تواند با بکارگیری قوه عقل و ناطقه خویش و همچنین کسب علم و دانش بر وسعت بینش خود بیفزاید و سلامت روانی خود را حفظ نماید که در خانواده و اجتماع نیز تاثیر مطلوب و بهینه ای داشته باشد و به پیشرفت بشر خدمت کند با تفاسیر امروز در جوامع سلامت روانی و بهداشت روانی رو به تهدید است و پرخاشگری چه به صورت کلامی و غیر کلامی افزایش یافته و با وجود راحت تر شدن زندگی و امکانات بیشتر در بهبود رفتار سالم به دور از خشونت و پرخاشگری کمتر اقدام و پیشرفتی حاصل شده است و چون خشونت و پرخاشگری باعث مسائل و مشکلات متعددی در روان فرد ، خانواده ، مدرسه و جامعه می شود و کارآیی آنها را کم می کند لذا بوسیله ریشه یابی عوامل مهم بوجود آورنده پرخاشگری که در حال حاضر فیلم های خشن و بازیهای خشن الکترونیکی و رایانه ای از مهم ترین علل می باشد .
می توان با تغییر و تعدیل در این برنامه ها و بازیهای الکترونیکی و رایانه ای و ساخت برنامه ها و بازیهای سازنده و مفید به پیشرفت و سلامت روانی افراد کمک نموده تا بدین وسیله جامعه ای به دور از خشونتی که در حال حاضر در آن موجود است داشته باشیم .
اغلب والدین تربیت فرزند را کاری ساده تلقی می کنند یا اینکه در بعضی موارد به آن اهمیت نمی دهند و یا اعتقاد دارند که هر کس می تواند از عهده تربیت فرزند خود بر آید اما به جرات می توان گفت که هر کاری نیاز به آگاهی و آشنایی دارد و والدین می باید به این مسئله توجه کنند و اطلاعات لازم را کسب نمایند .
عوامل محیطی تاثیری مهم در تغییر و یا تعدیل رفتارها دارند اما متاسفانه برخی از کارشناسان ، رفتار پدر و مادر را تنها عامل موثر در رفتار فرزندانشان می شمارند . طبیعی است که رفتار والدین بر رفتار کودکان تاثیر دارد اما نمی توان والدین را مسئول رفتار فرزندانشان دانست برخی از نوجوانان می توانند زندگی والدین خود را فلج کنند و همانطور که والدین در رشد و سلامت فرزندان خود تاثیر دارند ، فرزندان نیز دررفتارو سرنوشت خانواده خود موثرند . رفتار فرزندان، از تاثیر متقابل محیط ( موقعیت خانوادگی ، نحوه رفتار با آنها ) و شخصیت فردی آنها پیروی می کند .
اگر در دوران رشد واکنشها و رفتار والدین به موقع و به جا صورت گیرد کودک و نوجوان از تعادل شخصیت برخوردار می شود و در غیر اینصورت باید در انتظار عدم تعادل روحی و روانی و واکنشهای ناسازگارانه بود .
بنابراین با توجه به اهمیت دوران نوجوانی و مشکلاتی که در این دوران ممکن است برای نوجوان و جامعه پیش آید لازم است که بررسیهای دقیق تری در مورد نوجوانی و مشکلات آنان انجام گیرد ( نجاتی - حسین ، روانشناسی نوجوانی ، چگونگی رفتار با نوجوان ، ص ۸۸ ) .
یکی از این مشکلات و معضلات امروزی که گریبان گیر کودکان و نوجوانان کشور شده گرایش کودکان و نوجوانان به سمت بازیهای کامپیوتری و ویدئویی خشن می باشد . کودکان و نوجوانانی که ساعتها اوقات فراغت خود را صرف چنین بازیها می کنند . نهایتا آنهایی که بازیهای خشونت بار انجام داده اند ، این ارتباط آنها را بسوی رفتارهای پرخاشگرانه سوق میدهد ، معمولا گزارش شده است که مردها بیشترین خشونت را نسبت به زنان از خود نشان میدهند بنابراین مردها نسبت به زنها بسیار آسیب پذیر می باشند ( اینترنت ، Web - MD - 2002 - یک شبکه اختصاصی تلویزیونی ) .
هدف پژوهش
با توجه به رواج روز افزون بازیهای کامپیوتری و ویدئویی که بصورت تفریح میتواند تاثیر قوی در رفتار کودک و نوجوان داشته باشد . پژوهشگر می خواهد بررسی کند که آیا در بین عوامل محیطی مختلفی که بر شخصیت و رفتار نوجوان تاثیر می گذارد و یکی از آنها تاثیر بازیهای کامپیوتری و ویدئویی خشن بر پرخاشگری نوجوانان است آیا پرخاشگری نوجوانانی که ازاین بازیها استفاده می کنند بیشتر از نوجوانانی است که از این بازیها استفاده نمی کنند .
با توجه به مطالب ذکر شده این پژوهش چند هدف ویژه را دنبال و بررسی می کند :
۱- مطالعه و بررسی اعمال و رفتار نوجوانانی که با بازیهای کامپیوتری و ویدئویی خشن ارتباط داشته اند ، نسبت به نوجوانانی که با اینگونه بازیهای خشن ارتباط نداشته اند .
۲- مطالعه و بررسی اینگونه بازیهای کامپیوتری و ویدئویی خشن علاوه بر ایجاد پرخاشگری در نوجوانان چه آسیبی به مهارتهای اجتماعی ، سلامت روانی ( نوجوانان ) وارد می سازند .
۳- مطالعه و بررسی عملکرد تحصیلی نوجوانانی که با بازیهای کامپیوتری و ویدئویی خشن ارتباط داشته اند ، نسبت به نوجوانانی که با بازیهای خشن ارتباط نداشته اند .
فرضیه پژوهش
بین استفاده از بازیهای الکترونیکی و رایانه ای خشن و پرخاشگری نوجوانان رابطه وجود دارد .
پرخاشگری نوجوانانی که از این بازیها استفاده می کنند بیشتر از نوجوانانی است که از بازیهای خشن الکترونیکی و رایانه ای استفاده نمی کنند .
M 1 = M 2 H 0 =
M 2 = H 1 = M 1
متغیرهای پژوهش
در این پژوهش یک متغیر مستقل و یک وابسته داریم که میخواهیم تاثیر متغیر مستقل را بر روی متغیر وابسته مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم .
متغیر مستقل : بازیهای کامپیوتری و ویدئویی خشن
متغیر وابسته : پرخاشگری نوجوانان
لازم به ذکر می باشد که متغیرهای گوناگونی ممکن است در پرخاشگری نوجوانان دخیل باشد مثل نقش تربیتی والدین ، مشاهده رفتار والدین با هم ، مشاهده برنامه های تلویزیونی خشن و سایر عوامل محیطی ، اما بدلیل گسترده بودن موضوع مورد بحث از پرداختن به نقش عوامل دیگر در پرخاشگری خود داری نموده و فقط به نقش استفاده از بازیهای الکترونیکی و رایانه ای پرداخته می شود .
تعاریف نظری و عملیاتی واژه ها و مفاهیم
گروهی از روانشناسان ، پرخاشگری را به دو دسته تقسیم کرده اند :

1. 1. پرخاشگری وسیله ای

1. 1. پرخاشگری خصمانه

پرخاشگری وسیله ای :
رفتاری است در جهت رسیدن به هدف و پاداش .
پرخشگری خصمانه :
در صورتیکه پرخاشگری خصمانه ، به قصد آسیب رساندن به دیگری انجام می شود بیشتر پرخاشگریهای کودکان از نوع وسیله ای هستند ، زیرا اکثراً برای بدست آوردن اسباب بازی و یا خوراکی ، یکدیگر را می زنند و یا هل می دهند . این رفتار آنان بندرت با قصد و هدف آسیب رساندن به کسی صورت می گیرد .
در واقع می توان گفت که امروزه بیشتر بازیهای کامپیوتری و ویدئویی خشن و خشونت بار ، پرخاشگری خصمانه را به بازیکنان خود آموزش می دهند ( منبع اینترنت ، تاثیر بازیهای کامپیوتری و ویدئویی خشن بر نوجوانان تاریخ ۲۰۰۲ ) .
تعریف واژه پرخاشگری
پرخاشگری معمولا به رفتارهایی اطلاق می شود که با شیوه های مختلفی برای وارد آوردن صدمه جسمی یا روحی به دیگران اعمال می گردد . گاهی این آسیب رساندن شامل از بین بردن داراییها و اموال شخصی و یا عمومی می شود . مثلا اگر در زمین فوتبال بازیکنی به طور غیر عمدی سبب شکستن پای بازیکن دیگر شود کار او پرخاشگری به حساب نمی آید ، اما اگر وی از روی عمد به ساق پای بازیکن دیگر لگد بزند تا او را از دور بازی خارج کند ، این رفتار بدون تردید پرخاشگری تلقی می شود ( روانشناسی اجتماعی ، دکتر یوسف کریمی ، ص ۲۰۶ ) .
نظریه فروید در مورد پرخاشگری ( پرخاشگری در کودکان و نوجوانان - نگارش : ماندانا سلحشور )
فروید پرخاشگری را یکی از غرایز عمده بشری می دانست وی در مورد پرخاشگری دو دید کاملا متفاوت داشت در ابتدا وی معتقد بود زمانی که فرد در ارضاء انگیزه های خود دچار ناکامی می شود ، دست به پرخاشگری می زند . بعدها وی پرخاشگری را در ردیف دیگر سائق های جنسی و انرژی جنسی می دانست علاوه براین ، تاکید وی بیشتر روی مرحله دوم از مراحل رشد روانی - جنسی بود . او این مرحله را به نام مرحله مقعدی نامگذاری کرده و معتقد بود این مرحله سالهای دوم و سوم زندگی را در بر می گیرد . در این مرحله کودک از نگه داشتن و یا دفع کردن مدفوع لذت می برد . اگر سخت گیری در مورد آموزش توالت رفتن بیش از اندازه باشد کودک شخصیت خسیس مقعدی پیدا می کند یعنی شخص منظم ، خسیس ، دقیق و محتکر خواهد شد . در عین حال اگر کودکی در این مرحله در حد افراط آزاد باشد ، بعدها فردی ظالم ، خشن ، بی نظم ، پرخاشگر ، خودخواه ، بی بند و بار و بی انضباط خواهد شد ( شاملو - سعید ، ۱۳۶۸ ) .

۵/۴

۴۱

۹/۵۷

کنگاور

منبع (نگارنده)
جدول توزیع بارندگی ماهانه ایستگاه­های مورد مطالعه را نشان می­دهد. بالاترین میانگین بارندگی در ایستگاه­های مربوطه متعلق به بهمن ماه وکمترین آن متعلق به مرداد ماه می باشد. حداکثر بارش در ماه­های مذکور به ترتیب در ایستگاه روانسر ۷/۸۵ و حداقل آن در ایستگاه سرپل ذهاب با ۰۵/۰ مشاهده می شود.
شکل۳-۳- نمودار میانگین ماهانه بارش (میلیمتر) ایستگاههای مورد مطالعه
۳-۶-۲- دما
از بررسی آمار و اطلاعات هواشناسی در منطقه چنین استنباط می شود که در سطح منطقه دمای سالانه از ۵/۱ درجه سلسیوس برای دمای تا ۷/۲۶ درجه سلسیوس برای تیر ماه متغییر است. دمای فروردین ماه در ایستگاه کرمانشاه ۱/۱۲ در جه سلسیوس تا مهر ماه دما بیش از میانگین سالانه است، به عبارت دیگر شش ماه از سال دما بالاتر از ۷/۱۳ درجه سلسیوس می باشد و آبان ماه تا فروردین ماه آنومال منفی در دما دیده می شود. (یعنی دمای این ماه از میانگین سالانه کمتر است) اختلاف موجود بین سردترین و گرمترین ماه­های سال حدود ۲/۲۵ درجه سلسیوس می­باشد. علت آن یکی اختلاف طول روز و دیگری زاویه تابش خورشید است یعنی هم طول روز و هم زاویه تابش خورشید در تابستان بیشتر از زمستان است اختلاف تراز نامه انرژی زمستان و تابستان برای کرمانشاه، اختلاف دمای ۲/۲۵ درجه سلسیوس را به وجود می آورد.

۳-۶-۳- توده­های هوای موثر بر منطقه
۳-۶-۳-۱- کم فشار ایسلند
در ماه­های سرد سال کم فشارهای ایسلندی پس از عبور از اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه وارد ایران شده و بر نوار غربی کشور ایجاد بارندگی می­نماید.
۳-۶-۳-۲-کم فشار مدیترانه
مهمترین سیستم بارش زا بر روی منطقه غرب کشور که استان کرماشاه را هم در بر می­گیرد کم فشار های مدیترانه است. دریای مدیترانه علاوه بر اینکه محل عبور کم فشارها است ، خود نیز محل تشکیل کم فشارها می­باشد. درفصل سرد سال سیکلون­های مدیترانه­ای در مسیر حرکت خود در غرب کشور، استان کرمانشاه را تحت أثیر قرار داده و بارندگی مفیدی از جبهه­های گرم این کم فشارها در سطح استان ریزش می­کرد.
سیکلون­های موثر در آب و هوای ایران قسمتی از سیکلون­های خاورمیانه هستند که پس از تشکیل بر روی دریای مدیترانه توسط فرود بلند مدیترانه به ایران هدایت می­شوند. بیشترین سیکلون­های خاورمیانه در چهار مرکز اصلی سیکلون­زایی یعنی در دریای آدریاتیک، دریای یونان، جزیره قبرس، جنوب شرقی زاگرس ایجاد می­شوند و در سه مسیر به ایران وارد می­شوند که عمده­ترین مسیر آنها از روی استان کرماشاه می­گذرد. (علیجانی، ۲۸:۱۳۷۴)
۳-۶-۳-۳-توده پرفشار سیبری
درفصل سرد سال پرفشارهای قطبی پس از ورود به منطقه غرب کشور، به علت پویده بودت ارتفاعات استان­های کردستان و کرمانشاه از برف، روی منطقه توقف نموده و تقویت می­گردند، تا جایی که برخی از نقاط مرتفع غرب در این موقعیت از سردترین نقاط کشور به حساب می­آیند. توده­های هوای برآمده از دشت­های پوشیده از برف و یخ سیبری گاهی در زمستان­ها بر روی بخش­های شمال و شمال شرقی و جنوب شرقی منطقه غرب کشور تأثیر گذاشته و موجب ریزش­های جوی می­گردند که عموماً به شکل برف وهمراه با سرمای شدید است.
۳-۶-۳-۴-کم فشار سودانی
توده­های سودانی که از افریقا و دریای سرخ می ­آید و از سمت جنوب غربی وارد استان کرمانشاه می­ شود. این توده تأثیرات متفاوتی بر استان کرماشاه دارد. در فصل سرد سال باعث ریزش­های جوی می­ شود، درفصل بهار وتابستان باعث ایجاد گردو غبار در سطح استان (بویژه مناطق غربی) می­ شود که درصورت وجود رطوبت باعث ریزش باران­های گلی می­ شود.
باد سام (سموم) که در اثر نفوذ هوای گرم و خشک بیابان­های عربستان و عراق در فصل گرم سال به نواحی مرزی مثل قصرشیرین، سومار و نفت شهرمی­وزد، دمای هوا را افزایش داده و گاهی اوقات به محصولات کشاورزی خسارت وارد می­ کند و طوفان­های گرد وغباری را به وجود می ­آورد، ناشی از توده های هوای سودانی است. (بیگلری۸۹:۱۳۸۶)
فصل چهارم
مواد و روش پژوهش
۴-۱- مقدمه
دراین فصل به توضیح روش­های مورد استفاده شامل رگرسیون، اصول کار با من کندال وسری زمانی و… در جهت بررسی اهداف پرداخته شده است وتفصیل مراحل به صورت گام به گام، در ایجاد مدل بهینه ونیل به هدف پژوهش، ذکر گردیده است. سپس تحلیل نتایج در فصول بعدی مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است.
۴-۲- مدل­های ARIMA
برای استفاده از مدل­های ARIMA، لازم است که سری­های مدل سازی شده ایستا باشند. منظور از ایستا (ثبات) آن است که متوسط فرایند در طول زمان تغییر نکند.
دلیل اینکه فرایند باید ثابت باشد آن است که هر روندی که وجود دارد تمایل دارد به اینکه یک خودهمبستگی جعلی را در داده ­ها وارد کند و در نتیجه الگوی خودهمبستگی مخفی بماند. روشی که سبب حذف روندی می­ شود که سبب فرایند ایستا (ثبات) است را تفاوت یابی گویند.
هنگامیکه مشخص شد که یک سری دارای ثبات است و سپس از طریق امتحان خودهمبستگی نمونه و توابع خودهمبستگی ناقص، مدل از روش حداقل مربعات غیرخطی استفاده می­ شود. بعد از آنکه پارامترها برآورد شدند، سپس به منظور شناسایی تناسب مدل ساخته شده باقیمانده­ها را امتحان می­کنیم. امتحان باقیمانده­ها از طریق ارزیابی خودهمبستگی باقیمانده­های نمونه انجام می­ شود. اگر به صورت تجربی مشخص شود که مدل کافی است، باقیمانده­های نمونه دارای توزیع نرمال با میانگین صفر و واریانس خواهند بود. همچنین باقیمانده­ها مستقل خواهند بود. اگر مفروضات مربوط به جملات اشتباه تصادفی یعنی که در آن است، تأمین نشود، در آن صورت باید تصحیح­های لازم را انجام داد. لازم به ذکر است که مفروضات (واریانس­های مساوی، استقلال، و نرمال بودن) همان مفروضات لازم برای جزء اشتباه تصادفی در مدل­های رگرسیون می­باشند. (فرشادفر، ۳۶۸:۱۳۸۱ )
۴-۲-۱- تشخیص مدل آزمایشی
تشخیص آزمایشی یک مدل سری زمانی ARIMA از طریق تجزیه و تحلیل داده تاریخی واقعی انجام می شود. به طور کلی ما باید حداقل ۵۰ مشاهده در اختیار داشته باشیم تا به طور رضایت بخش مدل مناسب را تشخیص دهیم. وسیله مهمی که در فرایند تشخیص مورد استفاده قرار می­گیرد، تابع خود همبستگی است. در واقع تابع خود همبستگی تئوریک نامعلوم است و باید به وسیله­ تابع خود همبستگی نمونه تخمین زده شود. تابع خود همبستگی جزئی همچنین ثابت می­ کند که در فرایند تشخیص مفید است. تابع خود همبستگی جزئی به عنوان خود همبستگی ساده ما بین دو متغییر تصادفی در یک توزیع شرطی تعریف می­ شود. به محض اینکه توابع خود همبستگی نمونه و خود همبستگی جزئی نمونه محاسبه شدند، آنها را می توان بر روی یک گراف نمایش داد و یک مدل آزمایشی از طریق مقایسه الگوهای مشاهده شده با الگوهای توابع خود همبستگی تئوریک مشخص کرد.
اگر سری زمانی ناایستا باشد ، تابه خود همبستگی نمونه به نحو بسیار کندی از بین خواهد رفت. این امر به دلیل آن است که در هر دریافتی از سری­های ایستا تمایل خواهند داشت که برای پریودهای بسیاری در همان طرف میانگین نمونه باشند، و در نتیجه خود همبستگی­های نمونه بزرگ در تأخیرهای خیلی طولانی تولید خواهند شد. اگر اینو نوع رفتار نمایش داده شود، شیوه معمول این است که تابع خود همبستگی نمونه و تابع خود همبستگی جزئی نمونه را برای اولین دیفرانس سری محاسبه کرد. (مونتگمری وهمکاران، ۱۳۷۳: ۲۸۳)
۴-۲-۱-۱- پیش بینی با مدل ARIM
پیش بینی رفتار اقلیم بدلیل وجود چرخه های موجود در عناصر اقلیمی بوسیله­ی مدل های خانواده­ی ARIMA به بهترین وجهی حاصل می­ شود. مدل­های ARIMA قادرند روندهای قطعی و تصادفی را به خوبی نمایش دهند. تحلیل سری­های زمانی به وسیله­ مدل­های مزبور به طور عملی و نظری از زمان آغاز کار اصلی باکس – جنکینز ( ۱۹۶۰ ) ( تحت عنوان تجزیه و تحلیل سری­های زمانی : پیش بینی و کنترل ) شکل تازه­ای به خود گرفت و از این زمان روش­های سه گانه ( خود همبستگی، میانگین متحرک و ARIMA ) در تحلیل سری­های زمانی به طور نوین و مشخص به کار گرفته شد. مدل­های ARIMA برای وضعیت­های مفید هستند که بنا به مرتبه­ی مدل مقادیر حال یک عنصر اقلیمی به مقادیر آن در زمان­های گذشته یا به اثرات آنی و عناصر تصادفی آن در حال و گذشته بستگی دارد. و به فرم ( q، d، p ) ARIMA نوشته می­ شود. در این فرم P بیانگر بستگی یک عنصر اقلیمی در زمان حال به مقادیر موثر قبلی­اش می­باشد. در این مدل رگرسیون هر عنصر بر حسب مقادیر پیشین خود تعیین می­ شود. q نیز مرتبه­ی میانگین متحرک را معلوم می­سازد. که به وسیله­ آن وابستگی سری­های اقلیمی به عنصر تصادفی حال ( و با حال و گذشته­اش ) تعریف می­ شود. (نیرومند، ۵۲:۱۳۷۶ )
۴-۲-۲- مدل­های مرکب (اتورگرسیو و میانگین متحرک) ARIMA
روشی که هم از تکنیک اتورگرسیو و هم میانگین متحرک برای پیش بینی استفاده می­ کنند توسط جورج باکس و ویلیم جنکینز مطرح شده است و به روش باکس- جنکینز معروف است. مدل اصلی به صورت زیر است:
در این فرمول، و و پارامترهای مدل و مقدار مولفه اشتباه تصادفی برای دوره t ام می­باشد. در اوّلی، مقدار فعلی بر روی p مشاهده قبلی … و اتورگرسیون می­ شود. این مولفه قسمت اتورگرسیو مدل (AR) را نشان می­دهد.
در دومی، مولفه­های اشتباه تصادفی برای رگرسیون بر روی مقدار فعلی بکار می­روند. می­توان به صورت جبری نشان داد که این جزء برابر فرایند میانگین متحرک در اجزاء اشتباه تصادفی، یعنی، … و است. بنابراین این جزء نشان دهنده بخش میانگین متحرک مدل (MA) است. این مدل را به طور کلی مدل ARIMA(p,q) گویند، که به این معناست که داریم بر روی p مشاهده اخیر و q مولفه اشتباه اخیر عمل اتورگرسیون را انجام می­دهیم. به عنوان مثال مدل (۰ و ۲)ARIMA به صورت زیر است.
یا مدل (۱و۱) ARIMA به صورت زیر است:
مولفه اشتباه در دوره tام یعنی باید دارای توزیع نرمال باشد و بعلاوه مستقل از سایر مولفه­های اشتباه و دارای واریانس مشابه سایر مولفه­های اشتباه باشد.
برای استفاده از مدل باکس- جنکینز، سری زمانی که در آن است باید ایستا باشد.
منظور از ایستا آن است که مقادیر آن در اطراف یک میانگین ثابت نوسان داشته باشد. اگر سری­های اصلی ایستا نباشند، در آن صورت برای ایجاد سری­های ایستا باید از تبدیل استفاده کرد. اغلب تفاوت یابی سبب به وجود آمدن سری­های ایستا می­ شود. تفاوت­های اوّل به صورت زیر تعریف می­شوند.
تفاوت­های دوم به صورت زیر تعریف می­شوند.