رویه قضایی: سوال: در مورد حضانت طفلی که پدر و مادر او مقیم وین می باشند آیا دادگاه وین صلاحیت رسیدگی را دارد یا نه؟ در صورت رسیدگی وفق چه قانونی باید اتخاذ تصمیم نماید؟
نظریه مشورتی اداره حقوقی به شماره ۴۹۰۱/۷ به تاریخ ۱۵/۹/۵۹ ^[۱۹۴]
اول اینکه با توجه به اینکه ابوین طفل مقیم وین می باشد لذا طبق تبصره ماده ۷ قانون حمایت خانواده در مورد تعیین تکلیف نسبت به حضانت فرزند خود حق مراجعه به دادگاه یا مرجع صلاحیتدار محل اقامت خود دارند.
دوم اینکه چون صغیری که دادگاه وین می بایست نسبت به تعیین سرپرست قانونی وی اقدام نماید تبعه ایران می باشد و طبق ماده ۹۶۵ قانون مدنی ایران رعایت قانون بر طبق قوانین دولت متبوع مولی علیه خواهد بود از این رو به استناد ماده ۱۸۰ قانون مذکور پدر، ولی قهری و سرپرست قانونی طفل صغیر خود بوده و با فرض حیات پدر موردی از برای تعیین مادر به عنوان سرپرست به نظر نمی رسد و از طرفی چون ولایت و سرپرستی از جمله مسایل مربوط به احوال شخصیه می باشد و طبق ماده ۶ قانون مدنی قوانین مربوط به احوال شخصیه در مورد کلیه اتباع ایران و لو اینکه مقیم خارجه باشند اجرا خواهد شد. لذا دادگاه وین در صورت رسیدگی باید مطابق قوانین ایران رسیدگی و حکم صادر نماید.

بند سوم: احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه
ماده واحده قانون موسوم به «اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه» مصوب تیرماه ۱۳۱۲ دادگاه ها را مکلف کرده است که در مورد احوال شخصیه اقلیت های مذهبی ایرانی (منظور از اقلیت هایی است که دارای مذاهب اسلامی غیرشیعه هستند مانند اهل تسنن و همچنین مذاهب اهل کتاب) قواعد و عادات مذهب آنان را اجرا نمایند. از آنجا که قانون مزبور در روابط بین المللی نیز مورد استناد قرار می گیرد عین آنرا ذیلاً درج می کنیم:
ماده واحده- نسبت به احوال شخصیه و حقوق ارثیه و وصیت ایرانیان غیرشیعه که مذهب آنان به رسمیت شناخته شده، محاکم باید قواعد و عادات مسلّمه متداوله در مذهب آنان را جز در موردی که مقررات قانون راجع به انتظامات عمومی باشد به طریق ذیل رعایت نمایند:
۱- در مسایل مربوط به نکاح و طلاق و عادات و قواعد مسلّمه متداوله در مذهبی که شوهر پیرو آن است.
۲- در مسایل مربوط به ارث، وصیت، عادات و قواعد مسلّمه متداوله در مذهب متوفی.
۳- در مسایل مربوط به فرزند خواندگی عادات و قواعد مسلّمه متداوله در مذهبی که پدر خوانده یا مادر خوانده پیرو آن است.
استثنایی که قانونگذار ایرانی نسبت به اجرای قانون ملی در مورد احوال شخصیه قائل شده نسبت به ایرانیانی که مسلمان شیعه نیستند ولی مذهب آنان در ایران به رسمیت شناخته شده است.
این دوگانگی از نظر برخی مؤلفان قابل انتقاد است چرا که قوانین به طور کلی یا الهی و مذهبی هستند و یا جنبه سیاسی محلی دارند، تداخل این دو جنبه با هم سازگار نیست، درست است که ریشه قانون مدنی مذهبی است ولی بهرحال به صورت قانون مملکتی در آمده و معنی ندارد که عده ای ایرانی مسلمان از حکومت قانون خارج گردند زیرا قوانین مربوط به احوال شخصیه ارتباط با تابعیت دارند نه مذهب، به همین جهت استثناء بیگانگان که در ماده ۷ قانون مدنی شناخته شده منطقی است و به آن ایرادی نیست، ولی در مورد سایر ایرانیان غیر شیعه قابل تأمل است.^[۱۹۵]
بند چهارم : رویه قضایی و اندیشه های حقوقی
به نظر می رسد هدف قانونگذار، رعایت و حفظ حقوق بهتر اقلیت ها و احترام به آزادی آنها در انجام مراسم مذهبی خود می باشد. در ذیل به نمونه ای از رای صادره اشاره خواهیم کرد که این امر در آن مشهود است. در این خصوص رای غیر مستدل و مخالف قانون^[۱۹۶] از شعبه اول دادگاه مدنی خاصی تهران صادر شده بود که بدون در نظر گرفتن اصول قانون اساسی و ماده واحده مذکور در تنفیذ وصیت نامه شخص ارمنی به استناد اینکه « موصیه در مملکت جمهوری اسلامی ایران زندگی می کند و از هر امکانات ایران استفاده و مالی اندوخته و لذا قوانینی شرعی اسلامی باید در نظر قرار گیرد» وصیت نامه مورد بحث را تا ثلث اموال وی تأیید و تنفیذ نموده بود که به شرح ذیل میباشد:
بتاریخ ۲۷/۴/۶۲ پرونده کلاسه ۶۲/۳۴۰
مرجع رسیدگی : شعبه اول دادگاه مدنی خاص تهران
خواهان : بانو هاسیمک داویدیان ساکن تهران وحیدیه. خیابان مسعود. کوچه شهید بشیری.پلاک ۲۷
خواسته : تنفیذ وصیت نامه مورخ شانزدهم ماه مارس ۱۹۸۱ میلادی مطابق ۱۶ اسفندماه ۱۳۶۰ شمسی.
رأی دادگاه : نظر به این که بانو هاسیمک داویدیان کره ای بشرح دادخواست و صورت مجلس رسیدگی تقاضای تنفیذ وصیت نامه مورخ شانزدهم ماه مارسی ۱۹۸۱ میلادی مطابق با شانزدهم اسفندماه سال ۱۳۶۰ از بانو بالاسان خسروی مقدم باقی مانده است، استناد به شهادت شهود نموده است ونظر به اینکه گواهان معرفی شده امضاء متوفی را گواهی کرده علیهذا دعوی خواهان مقرون بصحت بوده حکم به تنفیذ
وصیت نامه مورخ شانزدهم ماه مارس ۱۹۸۱ میلادی برابر با شانزدهم اسفند ماه سال ۱۳۶۰ صادر و اعلام میگردد که وصیت نامه به اداره اموال بلا صاحب جهت اقدام ارسال گردد و چون موصی در حکومت جمهوری اسلامی زندگی میکرده لذا بایستی احکام و مقررات دادگاههای جمهوری اسلامی را پذیرا باشد که به عنوان وصیت تا ثلث بیشتر نمی تواند وصیت کند و دو ثلث بقیه از ماترک را بایستی تحویل اداره اموال بلاصاحب تحویل نماید تا به مصارف امور خیریه و جنگ زدگان برسد.^[۱۹۷]
هیئت عمومی دیوان عالی کشور در تاریخ ۱۹/۹/۶۳ رای به شماره ۶۳/۲۳ صادر و لزوم رعایت قواعد و عادات مسلمه مذهب ایرانیان غیرشیعه را مطابق ماده واحده قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه در محاکم مصوب تیرماه ۱۳۱۲ را متذکر شد و رأی نقض شد.
بسمه تعالی
رأی وحدت رویه هیئت عمومی دیوان عالی کشور
نظر به اصل سیزدهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و اینکه به موجب ماده واحده قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه در محاکم مصوب مرداد ماه ۱۳۱۲ نسبت به احوال شخصیه ایرانیان
غیرشیعه که مذهب آنان به رسمیت شناخته شده لزوم رعایت قواعد و عادات مسلمه متداوله در مذهب آنان در دادگاهها جز در مواردیکه مقررات قانون راجع به انتظامات عمومی باشد تصریح گردیده فلذا دادگاهها در مقام رسیدگی به امور مذکور و همچنین در رسیدگی بدرخواست تنفیذ وصیت نامه ملزم به رعایت قواعد و عادات مسلمه در مذهب آنان جز در مورد مقررات قانون راجع به انتظامات عمومی بوده و باید احکام خود را بر طبق آن صادر نماید این رای برابر ماده ۴۳ قانون امور حسبی و ماده ۳ از مواد اضافه شده به قانون آئین دادرسی کیفری مصوب مرداد ماده ۱۳۳۷ برای دادگاهها در موارد مشابه لازم الاتباع است.^[۱۹۸]
طبق ماده واحده مصوب ۱۳۱۲، تبعیت غیرمسلمان از مقررات قانون مذهب خود منطبق است با راه حل فقه اسلامی،^[۱۹۹] در مقابل گروهی دیگر نیز معتقدند طبق حقوق بین الملل خصوصی اسلامی، مسلمان در مبحث احوال شخصیه به معنای عام خود، هر کجا که باشد، تابع قانون مذهب خویش است. با توجه به قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه، هر ایرانی تابع قواعد مذهبی خویش است و اصول ۱۲ و ۱۳ قانون اساسی^[۲۰۰] نیز همین معنا را بیان می دارد، حال آنکه همین مباحث در صحنۀ بین المللی تابع قواعد ملی شخص است. ایرادی که برخی از منتقدان نسبت به این موضوع نمودند این است که چرا مسلمان ایرانی تابع قواعد مذهبی خویش است ولی مسلمان بیگانه تابع قواعد ملی؟ (ماده ۷ قانون مدنی) به خصوص در صورتی که بین قواعد ملی و مذهبی مسلمان بیگانه تضاد باشد، وی اجرای قواعد مذهبی خود را از یک کشور اسلامی مطالبه نماید. پذیرش این استدلال از نظر کسی که ذی نفع بیگانه است و مسلمان بودن او نمی تواند مورد عنایت یک حکومت اسلامی باشد به سختی امکان پذیر است؛ از طرفی طبق اصول اولیه اسلام، مرز و کشور، معیارهای حقیقی نیستند تا بتوانند تعیین کننده قانون صالح باشند همان طور که مشهور است « اسلام مرز نمی شناسد» ملاکهای برتری افراد تقوا و علم جهاد است نه سرزمین و قومیت.
پاسخی که برخی از متفکرین اسلامی به این انتقادها داده اند این است که، درست است که تشکیل یک جامعه جهانی واحد مسلمان و ایده آل هدف نهایی اسلام است، اما تا آن روز، که چندان هم نزدیک به نظر نمی رسد، اسلام، مرزها، ملتها، تابعیت ها را به رسمیت می شناسد. از این گذشته در قرآن کریم نیز آمده: تقسیم بندی جهان به اقوام گوناگون برای مصلحت بشریت بوده است.^[۲۰۱] بدیهی است که نتیجه شعبه شدن و مختلف بودن قبایل، پیدایش مرزها و کشورها است. از مطالعه تاریخی اسلام نیز چنین برمی آید که بر انداختن مرزها و یکی کردن کشورها جزء اهداف اسلام نبوده است. پیامبر اکرم (ص) در نامه هایی که به سران کشورها می نوشت آنها را به اسلام دعوت می کرد و اگر آنها این امر را اجابت می نمودند سرزمین مورد دعوت را به همان مرز و رئیس باقی می گذاشت. بنابراین با توجه به شناخت مختصری که از حقوق بین الملل خصوصی اسلامی پیدا شد می توان به اختلاف بین حقوق و تقسیم غالب مولفان از ماده واحده و ماده ۷ قانون مدنی و نفی نقش مذهب در تعارض خارجی قوانین پی برد.^[۲۰۲]
رویه قضائی :
سوال : آیا رئیس دادگاه مدنی خاص ( اهل تسنن) در صورتیکه حنفی باشد می تواند به تمام دعاوی داخل در صلاحیت دادگاه مدنی خاص در مورد اهل تسنن رسیدگی نماید یا فقط به مسائل خاص باید رسیدگی کند؟
نظر مشورتی اداره حقوقی بشرح زیر است: نظریه شماره ۵۰۰۰/۷ مورخه ۲۶/۱۰/۶۲ ^[۲۰۳]
۱- کلیه دادگاهها و مراجع قضایی با توجه به اصل ۱۲ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران باید رسیدگی بدعاوی راجع به احوال شخصیه را براساس مقررات و موازین مذاهب اهل تسنن انجام دهند و همان طور که در ادیان رسمی دیگر معمول است در صورت نیاز با استعلام از مراجع مذهبی ابهامات خود را رفع نمایند، بنابراین دادگاه مدنی خاص تأسیس شده در گنبد که رئیس حنفی مذهب دارد با توجه به اصل صلاحیت دادگاه مدنی خاص نسبت به دادگاه عمومی صلاحیت رسیدگی بدعاوی راجع به احوال شخصیه سایر مذاهب اهل تسنن را در حدود ماده ۳ قانون دادگاه مدنی خاصی دارد.
سوال : آیا در مورد درخواست گواهی عدم امکان سازش ایرانیان غیرشیعه قانون حمایت خانواده حاکمیت دارد یا مقررات قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیرشیعه؟
نظر مشورتی ادارۀ حقوقی به شماره ۳۰۸۵/۷ مورخ ۷/۹/۵۸ به شرح زیر است:^[۲۰۴]
قانون حمایت خانواده از جمله قوانین آمره مربوط به نظم عمومی است و درباره کلیه اتباع ایران پیرو و هر مذهبی که باشند حکومت دارد. بنابراین اخذ گواهی عدم امکان سازش قبل از ایقاع طلاق برای همه الزامی است ولی اجرای صیغه طلاق و سایر تشریفات آن بر طبق قواعد مسلم اهل هر مذهب که در ماده واحده راجع به آن قانون اجازه رعایت احوال شخصیه ایرانیان غیر شیعه مصوب ۱۳۱۲ به آن اشاره شده به عمل خواهد آمد.
بند پنجم : احوال شخصیه اتباع بیگانه در ایران
برخلاف قانون مدنی فرانسه که فقط تکلیف فرانسویان مقیم خارجه را معین نموده ولی در مورد قانون حاکم به احوال شخصیه بیگانگان مقیم فرانسه سکوت کرده است.^[۲۰۵] قانون مدنی ایران در ماده ۷ قاعده اعمال قانون ملی را به صراحت بیان کرده و اتباع خارجه مقیم ایران را مشمول قانون دولت متبوع آنان دانسته است. مطابق ماده مذکور « اتباع خارجۀ مقیم در خاک ایران از حیث مسایل مربوط به احوال شخصیه و اهلیت خود و همچنین از حیث حقوق ارثیه در حدود معاهدات مطیع قوانین و مقررات دولت متبوع خود خواهند بود» بنابراین در مواردی که اتباع بیگانه در ایران دعاوی راجع به احوال شخصیه داشته باشند قوانین ایران دربارۀ آنان اجرا نخواهد شد و دادگاههای ایران باید قوانین ملی آنان را در نظر گرفته و مطابق آن حکم دهند؛ چرا که در مادۀ مذکور قید گردیده که « اتباع خارجه مقیم در خاک ایران … در حدود معاهدات مطیع قوانین و مقررات دولت متبوع خود خواهند بود» از این رو همیشه باید عهدنامه منعقده بین ایران و دول متبوع آنان را نیز مورد توجه قرار داد.^[۲۰۶] نظر به اینکه بعضی دولت ها مسایلی را جزء احوال شخصیه می دانند ولی دولت های دیگر ممکن است همان مسایل را جزء احوال شخصیه ندانند و در نتیجه در مسایل مربوط به احوال شخصیه دولت ها معمولاً اختلافاتی بروز می کند از این رو دولت ها می کوشند تا در معاهدات خود از تعارض توصیف ها جلوگیری نموده و این قبیل اختلافات را رفع کنند. به عنوان مثال، می توانیم قرارداد اقامت بین دولت ایران و سویس مصوب ۱۳۱۳ را ذکر کنیم. قسمت اخیر ماده ۸ قرارداد مزبور
می گوید^[۲۰۷] «در مسایل راجع به حقوق شخصی و خانوادگی و ارثی اتباع هر یک از طرفین متعاهدین در خاک طرف متعاهد دیگر تابع مقررات قوانین مملکت متبوعۀ خود می باشد و طرف متعاهد دیگر نمی تواند از اعمال قوانین مزبور منحرف بشود جز به طریق استثناء و تا حدی که یک چنین رویه عمومی نسبت به کلیه ممالک خارجه دیگر اعمال گردد. طرفین متعاهدین موافقت دارند که حقوق شخصی و خانوادگی و ارثی و به عبارت دیگر مربوط به احوال شخصیه مشتمل بر مسایل ذیل باشد: ازدواج، ترتیب اموال زوجین، طلاق، افتراق جهیز، ابوت، نسب، قبولی به فرزندی، اهلیت حقوق، بلوغ، ولایت و قیومیت، حجر، حق وارث و به طور عموم کلیه مسایل مربوط به حقوق خانوادگی و کلیه امور مربوط به احوال شخصیه…» چنانکه ملاحظه می شود مسایل فوق داخل در دستۀ احوال مشخص گردیده و درباره اتباع طرفین رعایت خواهد شد و در توصیف احوال شخصیه مشکلی پیش نخواهد آمد زیرا مصادیق متعدد احوال شخصیه
پیش بینی گردیده است.^[۲۰۸]
بند ششم : رویه قضایی و اندیشه های حقوقی
سوال: زن و مردی از اتباع ایتالیا براساس آداب مذهبی شیعه، ازدواج موقت نموده اند آیا این ازدواج از نظر قوانین ایران پذیرفته است یا نه؟
نظریه مشورتی اداره حقوقی (۲۰۱۳/۷) مورخه ۵/۷/۱۳۶۲ ^[۲۰۹]
«نکاح منقطع به موجب ماده ۱۰۷۵ قانون مدنی ایران براساس ضوابط مذهب شیعه پذیرفته شده دارای اعتبار قانونی است».
هر چند که در متن سوال، مذهب اتباع ایتالیایی ذکر نشده است ولی به نظر می رسد که از اتباع اسلام
نبوده اند که نیاز به نظرخواهی از ادارۀ حقوقی شده است وگرنه در مورد صحت عمل به احکام دینی توسط بیگانه مسلمان در ایران عملاً شک و تردید کمی وجود دارد. در متن جواب، هیچ اشاره ای به تابعیت غیرایرانی افراد مورد بحث نشده است؛ به نحوی که اگر به جای دو ایتالیایی، دو ایرانی گفته می شد پاسخ جز آنچه که گفته شده است نمی توانست باشد.
اگر از دیدگاه قواعد مذکور در قانون مدنی و صرف قواعد حقوق بین الملل خصوصی، به موضوع نگاه شود به هیچ صورت امکان توجیه حقوقی این پاسخ وجود ندارد. حتی اگر قائل به نظر برخی مؤلفان شویم که بیگانه تابع قانون ایران است مگر اینکه معاهده ای وجود داشته باشد، که به نظر می رسد با دولت ایتالیا معاهده ای در مورد احوال شخصیه وجود ندارد، باز با مانع مذکور در ماده ۹۶۱ قانون مدنی مواجه خواهیم شد که به موجب آن اتباع بیگانه نمی توانستند از حقوق مربوط به احوال شخصی که قانون دولت متبوع تبعۀ بیگانه آن را قبول نکرده است بهره مند گردند. بنابراین باید دید که آیا قانون ایتالیا ازدواج موقت را
می پذیرد یا نه؟ که به نظر نمی رسد جواب مثبت باشد زیرا هر چند که کشورهای اروپایی یک تأسیس حقوقی به نام (زندگی مشترک بدون ازدواج رسمی) وجود دارد که با متعه در حقوق اسلام شباهتهایی دارد اما در کنار وجوه تشابه، تفاوتهای عمده نیز وجود دارد که مهم ترین آن در قصد طرفین است که اروپائیها، این زندگی مشترک بدون ازدواج رسمی را از اقسام ازدواج ندانسته و متعه را مردود می دانند. بنابراین، ایتالیایی ها بویژه اگر مسلمان نباشد، نمی تواند از آنچه که در کشورش نتوانستند بدست آورد در ایران
بهره مند گردد. این رویه اول اینکه تقلب نسبت به قانون را آسان می سازد. دوم اینکه حقوقی که به خلاف قاعده حل تعارض، قانون صالح بدست می آید در کشور متبوع ذی نفع و در بسیاری از کشورهای ثالث
نمی تواند مورد شناسایی قرار گیرد و به این ترتیب وضعیت های خانوادگی شکننده و بی ثبات به بوجود می آید. خانواده هایی که در کشوری قانونی و در کشوری دیگر غیر قانونی شمرده می شوند. اگر وضعیت اطفال و مقررات دقیقی که مذهب کاتولیک در مورد خانواده دارد در نظر گرفته شود به یقین مصالح آتی این خانواده مهمتر از حل موقت و غیر حقوقی یک مسئله خواهد بود.^[۲۱۰]

فواید اینترنت برای کودکان ۲۴

خطرات اینترنت ۲۵
مطالب نامناسب و غیر مجاز در اینترنت ۳۲
ارتکاب جریم (بمبها ،مواد مخدرو …) ۳۳
تهاجم به حریم خصوصی ۳۴
خطراتی که اینترنت کودکان را تهدید می کند ۳۶
رهنمودهایی برای والدین ۴۲
نکاتی برای کودکان ۴۶
حفاظت از کودکان در برابر خطرات اینترنتی ۵۲
ارائه ی مدل ۵۶
فصل سوم: روش تحقیق
روش تحقیق ۵۹
جامعه آماری ۶۰
فصل چهارم: یافته های تحقیق
مروری بر وب سایت ها ی مورد تحقیق ۶۲
آزمون فرضیه ها ۷۶
فصل پنجم :‌نتیجه گیری و پیشنهادات :
نتیجه گیری ۸۱
پیشنهادات ۸۶
فصل ششم : منابع و مآخذ و پیوست :
منابع و مآخذ ۹۱
فصل اول
کلیات تحقیق
مقدمه
جامعه شناسی از بدو تولد تلاش خود را مصروف آن داشته است تا روابط و ارتباطات میان انسان‌ها را در دوران جدید مورد مطالعه قرار دهد و نقش تحولات جدید و پیدایش تکنولوژی‌ها، شهرنشینی‌ها و بوروکراسی را بر زندگی اجتماعی مورد مطالعه قرار دهد. زندگی اجتماعی همان روابط و ارتباطات میان انسان‌هاست. اصولاً اجتماع چیزی بیش از علقه‌ها و تعهدات مشترک نسبتاً پایدار افراد با پشتوانه تعاملاتی گرم نیست.
ظهور اینترنت^[۱] به عنوان رسانه‌ای قدرتمند در سال‌های اخیر دوباره باب گفتگوهای جدید را در خصوص نقش رسانه گشوده است. اینترنت به مثابه یک رسانه در سال‌های اخیر رشد حیرت انگیزی کرده‌ است و بیم و امید‌های بسیاری را نیز به همراه داشته است. به قول تامپسون، اگر می‌خواهیم تأثیر فرهنگی رسانه‌های ارتباطی در جهان را درک کنیم؛ باید این دیدگاه را کنار بگذاریم که مواجهه با رسانه‌ها یکسره به ترک شیوه‌های سنتی زندگی و پذیرش اسلوب‌های مدرن زندگی منجر خواهد شد. در مواجهه با رسانه‌ها هیچ موضع رویارویی با سنت نیست. رسانه‌های ارتباط جمعی را می‌توان نه تنها در جهت چالش و تضعیف ارزش‌ها و باورهای سنتی، بلکه به منظور گسترش و تحکیم سنت‌ها نیز مورد استفاده قرار داد. (چلپی، ۱۳۷۵، ص.۶۷)
تقویت مفاهیم فرهنگی و اصیل و ارتباط‌های چندگانه می‌تواند از طریق این رسانه انجام شود. فضاهایی که اگر به طور صحیح از همه‌ی ظرفیت‌های آن استفاده شود، به عنوان یک ابزار قدرتمند در هم‌گرایی و تفاهم بین دولت‌ها و ملت‌ها می‌تواند نقش ویژه‌ای ایفا کند. علی رغم مزایای متعدد این رسانه و به طور کلی فضای مجازی که در آن ایجاد شده است، آسیب‌ها، چالش‌ها، و استحاله‌های فرهنگی که در نتیجه‌ی تأثیر اینترنت بر افراد جوامع گوناگون برجای گذاشته‌است نگرانی‌های متعددی را به وجود آورده که شناخت تنوع و گستردگی این مخاطرات را به عنوان یکی از موضوع‌های مهم و قابل توجه در معرض دید قرار داده است. چرا که بسیاری از دولت‌های استعماری سال‌هاست که به این فکر افتاده‌اند به روش‌های گوناگون با بهره گرفتن از این ابزار به استعمار نوین در کشورها بپردازند و با تضعیف و فروپاشی بنیان‌های فرهنگی، مطامع خود را بدون جنگ و خونریزی مستقیم پیاده سازند. این موضوعی است که بارها و به شکل‌های گوناگون در بیان مقام معظم رهبری نمود پیدا کرده است. ایشان در باب توسل دشمنان به جنگ فرهنگی می‌فرمایند:
«این انقلاب و این نظام و این حرکت عظیم مردمی آمده و این سلطه و اتوریته‌ی تحکم آمیز غرب را در این کشور شکسته است. امروزه در کشور ما ارزش‌های غربی به صورت قانونی و رایج وجود ندارد. امروز دادن منافع کشور به بیگانگان، در کشور ما یک امر مذموم محسوب می‌شود. امروز سفره‌ای را که با هزاران طمع در این کشور پهن کرده بودند – به خصوص آمریکایی‌ها- جمع شده می‌بینند؛ این برای مراکز قدرت و تسلط جهانی خسارت کمی نیست. آنها می خواهند بدانند که برای برگرداندن اوضاع به صورت قبلی چه کاری باید انجام دهند؟ اوایل انقلاب ناشیانه آمدند و جنگ رو به رو راه انداختند؛ ولی وقتی بینی‌شان به خاک مالیده شد، فهمیدند راهش این نیست؛ لذا به جنگ فرهنگی متوسل شدند. جنگ فرهنگی کار آسانی نیست؛ کار زبدگان است؛ لذا زبدگان می‌نشینند فکر می‌کنند و نسخه می‌نویسند و متأسفانه عده‌ای هم در داخل همان‌ها را رله می‌کنند؛ آن‌ها حرف‌هایی می‌زنند، عده‌ای هم فارسی‌ آن را می‌گویند و شکل بومی به آن حرف‌ها می‌دهند! باید مراقب این‌ها بود.» (بیانات رهبر معظم انقلاب در جمع دانشجویان و اساتید دانشگاه صنعتی امیرکبیر ۹/۱۲/۱۳۷۹) و یا در جایی دیگر درباره‌ی تفاوت بین تهاجم و تعامل و تبادل فرهنگی می‌فرمایند:«این که من همیشه می‌گویم تهاجم فرهنگی، تهاجم فرهنگی این است. تهاجم غیر از تبادل فرهنگی است؛ غیر از گرفتن برجستگی‌ها و زبده گزینی از فرهنگ‌های دیگر است؛ این، چیزی است نه مباح، بلکه واجب. اسلام به ما دستور می‌دهد، عقل هم به طور مستقل از ما می‌خواهد که هر چیز خوب، زیبا و با ارزشی که در هر کجا می‌بینیم، آن را فرا بگیریم و از آن استفاده کنیم. این جملات معروف متداول در زبان‌های مردم ما که – اطلبو العلم و لو بالصین- یا – انظر الی ما قال و لا تنظر الی من قال- نگاه نکن حرف خوب، سخن حکمت آمیز، دانش و معرفت را چه کسی می‌گوید، اگر سخن خوب است، آن را فرابگیر. این گرفتن، گرفتن فرهنگی است و اخذ فرهنگی. تبادل فرهنگی و زبده گزینی فرهنگی، یک چیز لازم است و این، غیر از تهاجم فرهنگی است. من بارها گفته‌ام که یک وقت هست که یک انسان با میل خود و بر طبق نیاز و اشتها و ضرورت زندگی‌اش یک نوع غذا، یک نوع دارو یا ماده‌ی لازمی را انتخاب می‌کند و آن را داخل جسم خودش می‌کند؛ این، گزینش است، که چیز خیلی خوبی است؛ اما یک وقت هست که یک نفر را می‌خوابانند و ماده‌ای را که نه برای او لازم است و نه او به آن میل و اشتهایی دارد و نه برایش مفید است، به زور در حلقش می‌ریزند، یا به او تزریق می‌کنند، این نامطمئن است؛ این تهاجم فرهنگی است.» (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار مدیران و کارکنان صدا و سیما۲۸/۲/۱۳۸۳)، همچنین درباره‌ی ویژگی‌های فرهنگ غرب می‌فرمایند: «ما که می‌گوییم فرهنگ غرب، نمی‌خواهیم بگوییم که این فرهنگ، همه‌اش از بای بسم الله تا تای تمّت، بد و زشتی و خراب است. شما دیده‌ای که بنده مکرر راجع به غرب و تهاجم فرهنگ غربی حرف می‌زنم. معنای صحبت‌های بنده، صرفاً این نیست که فرهنگ غرب از بای بسم الله تا تای تمّت، همه‌اش خراب و خرابی و بدی است، که اگر این‌گونه بود، شهروندان ممالک غربی از اول آن را نمی‌پذیرفتند و اصلاً تحمل نمی‌کردند. بنابراین، فرهنگ مذکور، نقاط مثبتی داردکه آن نقاط مثبت، چشم مردم را گرفت و جوامع را به خود جذب کرد.» (بیانات مقام معظم رهبری در دیدار روحانیون و مبلّغان، در آستانه‌ی ماه محرم۲۶/۲/۱۳۷۵). ایشان درباره‌ی تقلید فرهنگی می‌فرمایند: «تقلید فرهنگی خطر خیلی بزرگی است، اما این حرف اشتباه نشود با این‌‌که بنده با مد و تنوع و تحول در روش‌های زندگی مخالفم؛ نخیر، مدگرایی و نوگرایی اگر افراطی نباشد، اگر از روی چشم و هم چشمی رقابت‌های کودکانه نباشد، عیبی ندارد. لباس و رفتار و آرایش تغییر پیدا می‌کند، مانعی هم ندارد، اما مواظب باشید قبله‌نمای این مدگرایی به سمت اروپا نباشد؛ این بد است. اگر مدیست‌های اروپا و امریکا در مجلاتی که مدها را مطرح می‌کنند، فلان طور لباس را برای مردان یا زنان خودشان ترسیم کردند، آیا ما باید این‌جا در همدان یا تهران یا مشهد آن را تقلید کنیم؟ این بد است. خودتان طراحی کنید و خودتان بسازید.» (بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار جوانان، اساتید، معلمان و دانشجویان دانشگاه‌های استان همدان ۱۷/۴/۱۳۸۳) و نیز درباره‌ی سلاح تبلیغات اشاره دارند: «امروزه مؤثرترین سلاح بین المللی علیه دشمنان و مخالفین، سلاح تبلیغات است؛ سلاح ارتباطات رسانه‌ای است. امروز این قوی ترین سلاح است و از بمب اتم هم بدتر و خطرناکتر است. این سلاح دشمن شما را در بلواهای بعد از انتخابات ندیدید؟ دشمن با همین سلاح، لحظه به لحظه، قضایای ما را دنبال می کرد و به کسانی که اهل شیطنت بودند، رهنمود می‌داد. «و انّ الشّیاطین لیوحون الی اولیائهم لیجادلوکم»؛ دائم به اولیاء خودشان ایحا می کردند. خوب این حضور دشمن است دیگر، حضور دشمن را از این واضح تر و روشن‌تر می‌شود فرض کرد؟» (بیانات رهبر معظم انقلاب در دیدار رئیس و نمایندگان مجلس خبرگان۲/۷/۱۳۸۸) و مهم ترین ابزار جنگ بین قدرت‌ها را چنین تعبیر کرده‌اند: «امروز مهم‌ترین ابزار جنگ بین قدرت‌ها در دنیا رسانه است و امروز حتی قدرت‌ها ی بزرگ هم با رسانه‌ها کار می‌کنند. امروز تأثیر رسانه‌ها و تلویزیون و هنرها و این شبکه‌های عظیم اطلاع رسانی اینترنتی و … از سلاح و موشک و از بمب اتم هم بیشتر است. امروز دنیا، یک چنین دنیایی است. روز به روز هم دارند این میدان را گسترش می‌دهند.» ( بیانات معظم له در جمع مدیران و کارکنان صدا و سیما۱۱/۹/۱۳۸۳) درباره‌ی ابزار تشکیل ناتوی فرهنگی می فرمایند: « … حالا یک ناتوی فرهنگی هم به وجود آورده‌اند. این بسیار چیز خطرناکی است. البته حالا هم نیست؛ سال‌هاست که این اتفاق افتاده است. مجموعه‌ی زنجیره‌ی به هم پیوسته‌ی رسانه‌های گوناگون – که حالا اینترنت هم داخلش شده است و ماهواره‌ها و تلویزیون‌ها و رادیوها- در جهت مشخصی حرکت می‌کنند تا سررشته‌ی تحولات جوامع را به عهده بگیرند؛ حالا که دیگر خیلی هم آسان و رو راست شده است.» (بیانات معظم له در دیدار اساتید و دانشجویان دانشگاه‌های استان سمنان ۱۸/۸/۸۵).
بنا به موارد ذکر شده اینترنت به راحتی می‌تواند، با امکاناتی که دارد، مورد سودجویی قدرت‌های استعمارگر قرار گیرد.
بیان مسئله
کودکان به آن بخش از هستی تعلق دارندکه روح زندگی در آن شفاف و دست نخورده باقی مانده و بکر و معصوم است. پشت این دیوارها،این ازدحام و هیاهو،بهشت کوچکی است که جز کودکان کسی را به آن راه نیست. همراه شدن با کودکان ،این ساکنان ساده و بی ریای زندگی،ما را با گوشه های تازه و جذابی از زندگی آشنا می کند،زیرا آنها جهان را پر از صلح و شادمانی می بینند و با تخیلشان قادرند تمام مرزها و محدودیت ها را بردارند.این گروه،مخاطبان معمولی به حساب نمی آیند،آنها هوشیار و تشنه ی دانستن و یادگیری اند.کودک فقط در خانه یا مدرسه نمی آموزد.اوبه طور دائم در ابعاد تداوم و تقارن زمان،با حرکات مختلفی مواجه است،مشاهده می کندو برخورد دارد،پیام های متعددو گاه متضادی را دریافت و آنهارا تفسیرو تعبیرمی کند و از خلال تمام برخوردها،اغلب بی آنکه خود بداند،می آموزدو خود را می سازد.وب سایت های جهانی^[۲] یا جهان گستر هم اکنون پس از پست الکترونیکی^[۳] پرطرفدارترین سرویس شبکه اینترنت است که به دلیل دو ویژگی عمده آن ،قابلیت فرامتنی و چندرسانه ای^[۴] بودن محیط وب،استفاده از آن به سرعت روبه رشد است . وب سایت ها مانند بقیه ی خدمات اینترنت مبتنی بر نظام خدمت گیرنده و خدمت دهنده عظیمی است که از طریق آن می توان به گستره ی وسیعی از منابع اینترنت دسترسی پیدا کرد. اینترنت امروزه دنیای شگفت انگیزی را که ما درآن زندگی می‌کنیم متحول کرده است. اینترنت همچنین به وجود آورنده دنیای کاملاً جدید و ارتباطی جهانی است که هر فردی که به آن وارد می‌شود می‌تواندخودرا فرد دیگری وانمود کرده و هرکاری که بخواهد درآن انجام دهد. استفاده از اینترنت به طور تصاعدی از اواخر دهه ۱۹۹۰ در حال رشد و توسعه بوده است و حقیقتاً روشی جدید را برای تبادل اطلاعات و تأثیرات متقابل جهانی تعریف کرده است.
امروزه کودکان می‌توانند در ادامه زندگی شان یکی از ساکنان این دنیای جدید باشند. آنها نسبت به بزرگترها نگاهی بسیار متفاوت به اینترنت دارند. اینترنت این امکان را فراهم می‌کند که کودکان مطمئن شوند که با همسالان خود ارتباط دارند. زیرا در بسیاری از مواقع، طرف مقابل واقعا یک بزرگسال است. هرچند ممکن است بچه‌ها و افراد جوانتر از خطرات ارتباط اینترنتی آگاهی داشته باشند ولی در مورد رفتارها و عکس العملهای اینترنتی تصمیماتی می‌گیرند که گویی بار اولشان است و هیچ آگاهی در این مورد ندارند.
والدین، کامپیوتر و اینترنت را در اختیار کودکان خود قرار می‌دهند و گمان می‌کنند کامپیوتر وسیله ای برای هوشیار کردن آنهاست و می‌تواند در ایجاد ارتباط با دوستانشان به “آنها کمک کند و از رفتنشان به خیابانها و پرسه زدن در کوچه و بازار جلوگیری کرده و مشکلات این چنینی را کاهش دهد. با وجودی که هیچ شکی در فواید استفاده از این تکنولوژی نیست، اما این تصور غلط که کاربرد اینترنت هیچ ضرری به دنبال ندارد، هنوز هم در پرونده‌های متداول اخیر در رابطه با ربودن کودکان، سرقتهای هویتی،گرفتن فیلمها وموسیقی‌های غیر مجاز و هزاران مورد سرقت ذهنی به چشم می‌خورد.
نتایج حاصل از بررسیهای علمی نشان می‌دهد که تفاوتهای چشمگیری بین والدین و فرزندان در آشنایی با علم کامپیوتر و کاربرد مهارتهای آن وجود دارد. این تفاوت زمانی بیشتر به چشم می‌آید که خاطر نشان کنیم که کودکان دائما به اینترنت متصل هستند.
بی هویتی اینترنت و سهولت در خلق شخصیتهای متفاوت، روش کاملاً نوینی است که راه را برای سودجویان، سارقان هویتی، دزدان کامپیوتری و…. هموار کرده است. از آنجایی که کودکان نوعاً از حقه‌ها و تکنیک هایی که سود جویان برای فریب دادن قربانیانشان استفاده می‌کنند، آگاه نیستند و اغلب از اینترنت به عنوان بخش روزانه ای از زندگی شان استفاده می‌کنند، نسبت به سایر کاربران اینترنتی، در معرض ریسک بالاتری هستند. بنابراین برای وضوح بیشتر مطلب ابتدا لازم است آشنایی نسبی با مفهوم اینترنت پیدا کنیم، سپس به خطراتی که این رسانه نو ظهور برای کودکان ما دارد خواهیم پرداخت.
اهمیت و ضرورت تحقیق
همچنان که اشاره شد ویژگی‌های اینترنت به عنوان رسانه‌ای چند منظوره و تأثیرهای آن بر اندیشه‌ها و نظام ارتباطی میان افراد، یک موضوع بحث برانگیز شده است. ارتباطات مجازی می‌تواند زمینه‌ی شکل‌گیری عاداتی جدید را فراهم سازد که خود به کنش و انتخاب‌های متفاوتی منتهی می‌شود. سبک زندگی، ارزش‌ها و اعتقادات متأثر از استفاده از اینترنت می‌تواند باشد یا خیر؟
در ابعاد مختلف، حساسیت و استفاده‌های گسترده از این شبکه‌ی جهانی به حدی شده است که در زوایای مختلف زندگی انسان‌های امروزی وارد گردیده و توانسته به عنوان یک ابزار ارتباطی قوی که در بخش‌های مختلف اعتقادات، فرهنگ، روابط متقابل، سیاست، اقتصاد و… تأثیرهای شگرفی از خود برجا گذارد. بایدها و نباید در این شبکه^[۵] که به این شدت جوامع امروزی را تحت تأثیر قرار می‌دهد بسیارند و هر کشوری نیز بنا به رویه و اصول حاکم برآن حساسیت‌هایی را در استفاده از این پدیده‌ی نوین نشان می‌دهد. موضوع تأثیر پذیری فرهنگ‌های بومی- ملی و آداب و رسوم منطقه‌ای که به تدریج تحت تأثیر این شبکه‌ی به هم پیوسته قرار می‌گیرد نگرانی بسیاری از دولت‌ها و ملت‌ها را فراهم کرده است.
روشن شدن انواع استفاده از اینترنت و تأثیر آن بر تفاوت‌های اعتقادی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کاربران کمک بزرگی به شناخت مسائل و مشکلات جامعه خواهد نمود.
هدف اصلی از این پژوهش،تحلیل وضعیت صفحات وب سایت های ایرانی و تأثیر آن بر اجتماعی شدن کودکان ۲تا۱۱سال ،که بر اساس معیارهای ارزیابی موجود در این زمینه است می باشد. بدیهی است که طراحی صفحات وب در کشور به عنوان یک ارزش افزوده مهم اطلاع رسانی است،چرا که دسترسی به اطلاعات را در کمترین زمان و هزینه ممکن می سازد.لذا طراحان صفحات وب جامعه ی مورد بررسی می توانند با بهره گیری از نتایج این پژوهش به بهینه سازی صفحات طراحی شده ی خود پرداخته وپایگاههای مناسبی برای ارتقای سطح فرهنگ و آگاهی و اجتماعی شدن کودکان ایجادکنند. همچنین می توان از این طریق،فضاهای خالی را از نظر فنی و محتوایی به برنامه ریزان و دست اندرکاران و طراحان پایگاه های کودکان وبرای رفع آنها برقراری تعادل به منظور ایجاد پایگاه های بهترو مفیدترو آموزنده تر نشان دهد.بیشتروالدین به علت وجود جنبه های منفی اینترنت به خصوص دسترسی به تصاویر و نوشته های غیر اخلاقی نگران استفاده کودکان خود از اینترنت هستند.در صورتیکه اینترنت می تواند فضای گسترده برای خلاقیت کودکان فراهم نمایدتا بهتر بیاموزند،سرگرم شوندو با دوستان مدرسه ای به گفتگو بنشینند و در صورت نیاز مشکلات خود رابا معلمان و اساتید خویش مطرح و آن را حل نمایند،اما به تعبیر روانشناس این رشته: درست همانند دنیای واقعی ،در دنیای وب نیز نظارت والدین بر استفاده آنها از این فضا و راهنمایی آنان به سایت های سالم امری ضروری است.رفتار صحیح وا لدین و اتخاذ سیاست های خاص،بهترین گزینه جهت تصحیح رفتار کودکان است،چرا که در غیر این صورت،فرزندان نه تنهارفتار نادرست خود را ترک نمی کنند،بلکه لجبازی با والدین را در پیش گرفته و هر روز بیش از روز قبل به سایت های غیر اخلاقی مراجعه می کنند.از آن جایی که امروزه با تلاش و اهتمام مسئولان نظام جمهوری اسلامی ایران توان استفاده از اینترنت افزایش چشمگیری داشته و در تمامی شهرها و بسیاری از روستاهای کشور اسلامی مان ا مکان استفاده از اینترنت به وجود آمده است و با توجه به این که این فناوری هم می تواند در خدمت سازندگی قرارگیرد و هم ابزاری برای تخریب کودکان باشد.بنابراین دو مسأله مهم باید مورد توجه والدین و مسئولان باشد،و الدین از آن جهت که به عنوان مربیان اصلی کودکان هستندو مسئولان از آن جهت که در امر تربیت فکری ، علمی ، اجتماعی و شکوفایی استعدادهای کودکان نقش دارند.این دو مهم عبارتند از:
۱-چگونه از این فناوری می توان برای رشد، تکامل و اجتماعی شدن کودکان استفاده نمود؟
۲-چگونه می توان اشتیاق آن ها به استفاده از اینترنت را به راه درست هدایت کرد؟
در این پژوهش محتوای سایت های کودکان از جنبه های زیر مورد تحلیل قرار می گیرد.
۱-تحلیل پایگاه از دیدگاه محتوایی: فاکتورهای متفاوتی در تحلیل سایت ها مورد توجه قرار می گیرد.که مسائل فنی یا محتوایی آنها را مورد بررسی قرار می دهند.
۲- صحت مطالب: صحیح بودن اطلاعات از مهمترین فاکتورهای ارزش گذاری بر یک سایت اطلاع رسانی است. صحت مطالب یک سایت یا از اعتبار نهاد و سازمانی است که آن را منتشر می کند و یا اعتبارش را از نام نویسنده مطلب می گیرد.
۳-گستره مطالب : ارائه مطالب در خور که گستره بسیار وسیعی از تخصص ها و مطالب را شامل می شود.
۴-به روز بودن: ارائه ریتم ثابت به مخاطبان و توجه به انتشار مطالب مرتبط و حساسیت نسبت به مسائل روز جامعه با دیدگاهی نقادانه و علمی است و آنچه که می توان آن را سخن مدیر سایت خواند که در صفحه اول سایت و در ستون سمت چپ ارائه می شوداز مهمترین مصادیق این به روز بودن است.
۵- مخاطبان سایت : میزان بازدید روزانه سایت که در گزارش های مدیر سایت و شمارنده های موجود در آن ارائه شده گویایی موفقیت این پایگاه در جذب مخاطبان خود است.
۶-تعاملی بودن^[۶] : تعاملی بودن سایت ها سطوح مختلفی دارد که بر اساس نوع سایت و خدماتی که ارائه می دهد متفاوت است شاید بتوان سایت هایی که از تالارهای گفتگو استفاده می کنند را از تعاملی ترین سایت ها دانست .اما میزان تعامل بودن سایت بر اساس اهداف ،نیازها و نیز امکاناتی که نهاد مرتبط شناسایی می کند تعریف شده و مورد ارزیابی قرار می گیرد.
۷-توسعه سریع: در حقیقت سایت از پایگاه شخصی امروز به پایگاه عمومی تبدیل شود و توسعه پایگاه هم در میان مخاطبان سریع باشد.
۸-استفاده آسان : ساختار ساده سایت و به کار گیری موتور جستجو گر در آن ، کاربری آن را برای مخاطبانش آسان می کند.عدم پیچیدگی و شلوغی صفحه اول سایت یا مخاطب را به سرعت به سوی موتور جستجو گر و یا دسته بندی ارائه شده در زیر عنوان فهرست هدایت می کند. از سوی دیگر نیز منطق ثابت موجود در کلیت سایت ،این روند را تسهیل می نماید.

• گفتن این جمله به کارکنان که آن‌ها همواره بایستی بدانند که سؤال نپرسند.

متغیرهای متنوعی می‌توانند در ایجاد تعهد شرکت دخالت داشته باشند که سردسته اصلی آن‌ها عبارتند از:
١( شهروندان ٢( مقررات و فعالیتها ٣( حاکمیت شرکتی
هرکدام از این ابعاد شامل تنوعی از چالش‌های رهبری است که عواملی حیاتی برای هر سازمانی به شمار می‌آیند. شهروندی معیاری است که چگونگی رویارویی با این چالش‌ها را تبیین می‌کند و نتایج آن در قالب سه نوع سازمان قابل مشاهده است.(

الف- سازمان پر رونق که دارای سهمی قابل اطمینان در بازار است و در آن عملکرد شهروندی به عنوان یک مجموعه کلی و برپایه چگونگی رویارویی هدفی مشخص که در آن هر بخش سازمان به عنوان مکمل دیگر بخش‌ها عمل می‌کند و افراد با امید به موفقیّت‌های آینده انرژی می گیرند، عمل می‌کند.
ب- سازمان در حال بقاء که به آرامی در حال از دست دادن جایگاه خویش می‌باشد و شهروندان در داخل گروه هایی که با هم در تعارض هستند مقیم شده اند و هر گروه از رسیدن گروه های دیگر به اهدافشان ممانعت می‌کنند.
ج- سازمان در حال افول که در آن کارها صرفاً براساس اهداف مشخصی صورت می‌گیرد، سهم بازار در حال کاهش بوده و تصمیمات به موقع نیست. شکل زیر چگونگی شکل گیری چنین انواعی از سازمان را نشان می دهد (برایتمن^[۶۱] و همکارانش ، ١٩٩٩).
وضعیت سازمانی

• شکوفایی

• بقا

• افول

فرایند جامعه پذیری
تاثیرگذاری: قوانین و فعالیتها
کنترل و پاداشها
ورودی های جدید

• عقاید

• هویت

• تمایلات

هسته اعمال شهروندی
رهبرانی در سازمان وجود دارند که مجموعه‌ای از اعمال را برای ایجاد و نگهداری شهروندی سازمانی بکار برده اند. این اعمال عبارتند از:
١) ارائه و بیان رسالت روشن سازمان که براساس وحدت میان چالش ها / تهدیدات تجاری شکل گرفته باشد.
٢) تدوین ارزش های شهروندی وحدت یافته با اعتبار و قدرت متقاعد کنندگی بالا به صورتی که به عملکرد عالی، موفقیت تجاری ، پاسخگویی فردی و خدمت به همکاران گرایش داشته باشد.
٣) خلق یک مدل رفتاری برای این ارزش ها و اصول و تقویت همه روزه این وضع از طریق تلفیق آن در فرآیندهای استخدام، آموزش ارزیابی، بهبود و سیستم های جبران خدمات.
۴) سازماندهی افراد در داخل تیم های عملیاتی با وحدت استراتژیک قوی به همراه اندازه گیری مداوم عملکرد و بهبود.
۵) توجه به تمام بیانیه های رسالت و ارزش هابه برنامه عملیاتی جزئی شده که بر روشنی چگونگی کار هر شهروند را به منظور مشارکت در موفقیت تجاری را نشان دهد (برایتمن و همکارانش، ۱۹۹۹ ).
هرم ایجاد ارزش های شهروندی در سازمان
بیان رسمی
ایجاد ارزشها
ایجاد تیمها
تقویت و عملیاتی کردن صلاحیت
اتصال عملکرد تیمی با استراتژی
۵- تأثیرات رفتارشهروندی سازمانی برستاده های سازمانی
بسیاری از مطالعات نشان داده‌اند که اجرای رفتارشهروندی سازمانی به شکل مثبت روی ستاده‌های کاری مختلف تأثیر می‌گذارند. ستاده‌هایی نظیر ارزیاببی‌های عملکرد و ستاده‌های کارگروهی، رفتارهای شهروندی عملکرد گروهی را بهبود می بخشند چون به کارکردن افراد در کنار یکدیگر کمک فراوانی می‌کنند امّا شاید یکی از مهمترین دستاوردهای آن تأثیر رفتارشهروندی سازمانی بر تعهد سازمانی افراد است که از رابطه میان رفتارشهروندی سازمانی و حمایت سازمانی ادراک شده ناشی شده و توسط هانچیسون ) ١٩٩٧ ( بیان شد. وی بیان کرد که حمایت سازمانی ادراک شده با تعهد و رفتارهای ارزشمند برای سازمان از سوی کارکنان مقابله به مثل می‌شود. حمایت سازمانی ادراک شده، اعتقاد کارکنان به تمایل سازمان به پاداش دادن تلاش‌هایشان است و اعتقاد به اینکه سازمان به رفاه کارکنان توجه می‌کند. اعطای اختیار از سوی سازمان به کارکنان در انجام وظایفشان یکی از ریشه های توجه به سازمان بر رفاه کارکنان می‌باشد و محققین نشان داده اند که منافع کلی سازمان می‌تواند از طریق ادراک مثبت کارکنان از حمایت سازمانی، ارتقاء یابد.
(هانگ^[۶۲] و همکارانش، ۲۰۰۴)و واینر^[۶۳] (۱۹۸۲) بیان کردند نگرش به تعهد منجر به برآورد شدن منافع سازمان حتی به هزینه فرد می‌شود که در قبال آن بوسیله سازمان پاداشی داده نمی‌شود. شل^[۶۴] (۱۹۸۱) بیان کرد که رفتارهای شهروندی سازمانی می‌توانند به عنوان نتیجه تعهد سازمانی دیده شوند.
چت من^[۶۵] (۱۹۸۶) نشان داد که انواع خاصی از تعهد به رفتارهایی منجر می شوند که می توان آن‌ها را رفتارهای شهروندی سازمانی در نظر گرفت.
بخش دوم: رفتار شهروندی سازمانی در مراکز آموزشی
ظهور و بروز مفهوم رفتار شهروندی سازمانی، تحولی عمده در حوزه رفتار سازمانی ایجاد نموده است. مطالعات اخیر نشان دهنده‌ی ارتباط مثبت بین رفتار شهروندی سازمانی ومحیط سازمان است. مفهوم رفتار شهروندی سازمانی هنوز به گونه‌‌ای که باید در سازمان های آموزشی، مورد توجه قرار نگرفته است. صاحب نظران براین باورند که برای دستیابی به اثربخشی وکارایی بیشتر وبهتر در مراکز آموزشی ، وجود اساتید و کارمندانی که فراتر از وظایف رسمی خود در سازمان عمل نمایند، ضروری است. رفتار شهروندی سازمانی، اصطلاحی سودمند برای توصیف رفتارهای داوطلبانه فراتر از وظیفه می‌باشد که دست اندرکاران آموزش می‌توانند برای بهبود روند آموزش در مراکز آموزشی، اساتید، دانشجویان و کمک به همکاران خود در دستیابی به موفقیت‌های سازمانی آن ها را بروز داده و پیگیری نمایند. اساتید وکارکنانی که در مراکز آموزشی برجسته با سوابق عملکردی ممتاز به فعالیت مشغول هستند، همواره فراتر از الزامات رسمی مندرج
در شغل خود، عمل می‌کنند واین امر به نوبه‌ی خود در افزایش کارایی و اثربخشی آن ها مؤثر بوده است. در مراکز آموزشی که رفتار شهروندی سازمانی ظهور برجسته ای دارد، اساتید و کارکنان خود را ملزم می دانند که به طور داوطلبانه پیشنهادهای نوآورانه‌ای ازخود ارائه دهند، از فعالیت های فوق برنامه پشتیبانی نمایند ودر کمیته های جدید به فعالیت بپردازند. علاوه بر این کارکنان و اساتید مذکور در زمان استراحت خود به دانشجویان کمک نموده واگر لازم باشد، بعد از تعطیل شدن مراکز آموزشی نیز به کار کردن در آنجا ادامه می‌دهند. رفتار شهروندی سازمانی در مراکز آموزشی، چنان زمینه آموزشی قدرتمندی را فراهم می‌آورد که در آن کارکنان و اعضای هیئت علمی به ندرت غیبت نموده واز زمان خود به نحو احسن استفاده می‌کنند وبه جای فعالیت های شخصی بر فعالیت های حرفه‌ای تأکید می‌ورزند.
مراکز آموزشی در سبز فایل با چالش‌های جدیدی روبرو هستند چرا که کار کردن در شرایط پیچیده و رقابتی، ویژگی بنیادی سازمان‌های آموزشی است (میلر^[۶۶]به نقل از ویگودا وهمکاران، ۲۰۰۷). رفتار شهروندی سازمانی در مراکز آموزشی که شامل؛ رفتارهای کمکی بین مدرسان، ناظران ودانشجویان می‌باشد (اوپلاتکا^[۶۷]، ۲۰۰۶) می توانند مراکز آموزشی را در مواجهه با این امر یاری نماید. باید اذعان داشت؛ بر طبق تعریف اورگان (۱۹۸۸) رفتار شهروندی سازمانی معلمان و اساتید به رفتارهای داوطلبانه واختیاری آنان در مؤسسان آموزشی که فراتر از الزامات رسمی واز پیش تعیین شده شغل مدرسی و معلمی آنان می‌باشد، اطلاق می‌گردد.
همانطور که در فصل اول اشاره گردید، باتمن واورگان (۱۹۸۳) هنگامی که رابطه بین رضایت شغلی و عملکرد را بررسی می‌کردند، برای اولین بار اصطلاح رفتار شهروندی سازمانی را به کار بردند اما مفهوم رفتار شهروندی در مراکز آموزشی، برای اولین بار توسط کوه وهمکاران مورد استفاده قرار گرفت از آن جا که رفتار شهروندی سازمانی در مراکز آموزشی با رفتار شهروندی سازمانی در سایر سازمان ها متفاروت است، بدیهی است بین رفتار شهروندی سازمانی مدرسان و رفتار شهروندی سازمانی کارکنان سازمان‌های غیر آموزشی تفاوت عمده‌ای وجود دارد. به علاوه سنجش واندازه گیری این نوع رفتارها در مراکز آموزشی نسبت به سازمان های غیر آموزشی، دشوارتر است. تدریس، مهم‌ترین وظیفه مدرسان دانشگاه ها است، نمی‌توان به راحتی حد ومرز این رفتار و مهم‌تر از آن، فراتر از نقش بودن آن را به صراحت مشخص نمود زیرا تدریس، فعالیتی بدون حد ومرز می‌باشد (اوپلاتکا، ۲۰۰۶).
دی پاولا و تاچن^[۶۸] (۲۰۰۱) بر این باورند که تعریف واندازه گیری ابعاد رفتار شهروندی سازمانی به طور بالقوه، منجر به ابهاماتی در موضوع خواهد شد به خصوص زمانی که این مفهوم در مراکز آموزشی مورد بحث واقع شود، مشکل مضاعف خواهد شد.
ویگودا (۲۰۰۶) در تعیین نقش مخرب رفتار ضد شهروندی سازمانی درمراکز آموزشی، بیان می‌دارد که این نوع رفتارها با استرس شغلی، تمایل به ترک مؤسسه آموزشی، از زیر کار دررفتن وفرسودگی شغلی مدرسان، رابطه مستقیم و با نوآوری ورضایت شغلی مدرسان وحتی رفتار شهروندی سازمانی در ایشان رابطه معکوس دارد. به زعم هوی و میسکل^[۶۹](۲۰۰۵) رفتار شهروندی سازمانی وقتی به طور چشم‌گیر در مراکز آموزشی افزایش می‌یابد که آن مراکز، دارای فرهنگ و جو مثبت باشند به عبارت دیگر؛ سازمان‌های آموزشی که از فرهنگ قوی برخوردار باشند، سطوح بالایی از پیشرفت تحصیلی دانشجویان در آن‌ها قابل مشاهده است.
بخش سوم: پیشینه تجربی موضوع
الف: پیشینه داخلی
۱- مقیمی در سال(۱۳۸۴) پژوهشی با عنوان «بررسی ارتباط رفتار شهروندی سازمانی با فرهنگ کارآفرینی در سازمان‌های دولتی» انجام داده است. نتایج تجزیه و تحلیل آماری داده ها نشان می‌دهد که متغیرهای جمعیت شناختی ارتباط معناداری با رفتار شهروندی سازمانی ندارند. به طوری که هیچ یک از مؤلفه‌های جمعیت شناختی (جنسیت، سن، سابقه کاری و غیره) با روند روبه بهبود یا تنازلی رفتار شهروندی سازمانی ارتباطی ندارند. این بدان معنی است که فارغ از هر طیف سنی، جنسی، تحصیلاتی، سابقه کاری و غیره فرهنگ سازمانی کارآفرینانه را می‌توان در قالبی منسجم و بدون در نظر گرفتن این مؤلفه‌ها تقویت نمود. لذا برداشت می‌شود که صرفنظر از تفاوت های جنسیتی، سنی، استخدامی و غیره که بعنوان مؤلفه‌های جمعیت شناختی مطرحند، می‌توان راهکارهای علمی-کاربردی ارائه نمود که برای همه این گروه های جمعیت شناختی دارای کاربرد باشد. با توجه به آزمون فریدمن^[۷۰] انجام گرفته در مورد ترتیب اهمیت متغیرهای رفتار شهروندی سازمانی نتایج تحقیق نشان می‌دهد که در سطح خطای ۵ درصد، اهمیت متغیرها به ترتیب در سطح اول نوع دوستی، سطح دوم هماهنگی متقابل شخصی، جوانمردی، وجدان و محافظت از منابع انسانی و در سطح سوم نزاکت و آداب اجتماعی می باشد.
۲- توره، ناصر در سال(۱۳۸۵ )تحقیقی با عنوان «شناخت عوامل رفتار شهروندی سازمانی و بررسی ارتباط آن با عملکرد سازمان‌های استان قم» انجام داده است. هدف از این تحقیق بررسی وضعیت مؤلفه‌های رفتار شهروندی سازمانی و ارتباط آن‌ها با عملکرد سازمانی بوده است. این تحقیق در نمونه‌ای با حجم ۲۱۰ تن از جامعه سازمان‌های مختلف شهر قم اجرا و اطلاعات گردآوری شده با بهره گرفتن از روش آماری استنباطی و آزمون t تحلیل و نتایج زیر بدست آمد.
بین رفتار شهروندی سازمانی و عملکرد سازمانی ارتباط معنادار وجود دارد.

ترکیب اسیدهای چرب غذا برای بقاء و رشد بچه ماهیان پرورشی، به صورت متراکم اهمیت زیادی دارد. اسیدهای چرب غیر اشباع ω۳ برای بسیاری از گونه­ های ماهی ضروری هستند. ترکیب اسید چرب Moina پرورش یافته با مخمر نانوایی، کلرلا آب شیرین و مخمر ω۳ (مخمر غنی شده با روغن ماهی مرکب)، مقایسه شده­است ]۸۸[. Moina پرورش یافته با مخمر نانوایی حاوی مقدار زیادی اسیدهای چرب مونواینوییک^[۸] نظیر n1: 16C و n1: 18C بود. Moina پرورش یافته با کلرلای آب شیرین مقدار زیادی۶-n2: 18C و ۳-n3: 18C داشت. Moina تغذیه شده با مخمر امگا، حاوی غلظت­های زیاد اسیدهای چرب اشباع نشده ω۳ بود. آزمایش­هایی نیز برای بهبود ارزش غذایی Moina به وسیله غنی­سازی مستقیم با امولسیون اسیدهای چرب اشباع نشده ω۳ و ویتامین­های محلول در چربی صورت گرفته­است. لی هنگ^[۹] (۱۹۸۳) خاطرنشان کرد که افزایش میزان اسید چرب در جیره Moina ، تولید را کاهش می­دهد ]۷۸[.

۲-۳-۵- تراکم جمعیت
تراکم بالای جمعیت آنتن منشعب موجب کاهش شدید تولیدمثل آن­ها می­ شود، اما این مسئله در ظاهر درباره مویینا مشاهده نمی­ شود. تولید تخم دافنیا ماگنا در تراکم پایین ۳۰-۲۵ عدد در لیتر به شدت کاهش پیدا می­ کند ]۵۷[. حداکثر تراکم پایدار آنتن منشعب در کشت­ها ۵۰۰ عدد در لیتر گزارش شده­است. در عین حال کشت­های Moina به­ طور معمول به تراکم ۵۰۰۰ لیتر رسیده و بنابراین برای کشت متراکم مناسب­ترند. مقایسه تولید کشت­هایD. magna و M. macrocopa کوددهی شده با مخمر ونیترات آمونیوم، نشان­داد که محصول متوسط روزانه Moina ۱۱۰-۱۰۶ گرم بر متر­مکعب بود، که۴-۳ برابر تولید روزانه آنتن منشعب(۴۰-۲۵ گرم بر متر­مکعب) است ]۵۷[.
۲-۴- جنس Ceriodaphnia (Dana, 1853)
تا کنون سیزده گونه از این جنس در جهان گزارش شده­است]۲۵[.
تعدادی از گونه­ های آن عبارتند­از:

1. 1. reticulata(Jurine, 1820)

1. 1. dubia (Richard, 1894)

1. 1. megops(Sars, 1861)

1. 1. laticaudata (Müller, 1867)

1. 1. acanthine (Ross, 1897)

1. 1. lacustris (Birge, 1893)

1. 1. pulchella(Sars, 1862)

1. 1. quadrangula (O. F. Müller, 1785 )

۲-۴-۱- ریخت­شناسی Ceriodaphnia
بدن C. quadrangula با یک پوسته سخت کروی که کاراپاس نامیده­می­ شود، پوشیده­شده­است. بالسر^[۱۰] و همکاران (۱۹۸۴) بیان کردند که C. quadrangula با ویژگی­هایی از قبیل نداشتن روستروم، خار دمی^[۱۱] و همچنین داشتن یک سینوس (تورفتگی) گردنی می ­تواند از کلادوسرهای دیگر متمایز شود]۱۱[. سر C. quadrangula به صورت زاویه­دار و به سمت ناحیه شکمی و با یک چشم مرکب بزرگ تشکیل شده­است. هر دو جنس (نر و ماده) C. quadrangula آنتن اولیه کوچک دارند. نرها از ماده­ها با داشتن زوائد قوی دراز روی آنتن اولیه متمایز می­شوند، در نرها همچنین ضمائم سینه­ای اولیه قابل تشخیص است. اندازه C. quadrangula در جنس نر در حدود ۵/۰-۷/۰ و در جنس ماده در حدود ۴/۰-۲/۱ میلی­متر می­باشد]۱۱[. ماده­ها یک فرورفتگی مثلثی شکل در ناحیه پشتی دارند که تخم­ها را در آن ذخیره می­ کنند. پناک^[۱۲] و همکاران (۱۹۷۸) بیان می­کردند که چنگال زیر شکمی در بین گونه­ های مختلف Ceriodaphnia کاربردهای متفاوتی دارند، در C.quadrangula، ۹-۷ خار مخرجی بر روی این چنگال قرار­دارد که از کاراپاس بیرون­زده­است]۹۳[.
۲-۴-۲- پراکنش Ceriodaphnia
C.quadrangula در دریاچه­های بزرگ وجود دارد، تقریباً همه گونه­ های آن در محدوده­ای از آسیا، اروپا و آمریکای جنوبی پراکنش دارند]۱۱[. Ceriodaphnia را می­توان در ارتفاعات ۱۰۰۰ متری نیز یافت. لاریدسن^[۱۳] و همکاران (۱۹۹۹) بیان کردند که C.dubia فراوانی بیشتری را در دریاچه­های با تراکم متوسط ماهی دارند، زیرا لارو ماهیان غالباً زئوپلانکتون­های درشت جثه از قبیل گونه­ های آنتن منشعب را شکار می­ کند. همچنین با توجه به یافته­های لاریدسن و همکاران مشخص شد که Ceriodaphnia بیشتر در نواحی ساحلی یافت می­شوند چون که در این نواحی زئوپلانکتون­های بزرگتر وجود ندارند]۷۶[. اسمیلی و تسیر^[۱۴] (۱۹۹۸) یافتند که Ceriodaphnia در تابستان بیشتر نواحی آب شیرین و در پاییز نواحی ساحلی را ترجیح می­ دهند. همچنین آن­ها بیان کردند که Ceriodaphnia در آب­های باز در روز و در آب­های ساحلی و کرانه­ای در شب حرکات افقی را انجام می­ دهند ]۱۱۰[.
۲-۴-۳- تغذیه
گونه C. quadrangula نظیر سایر کلادوسرها دارای تغذیه صافی­خواری می­باشند. آن­ها دارای شش جفت پای برگی شکل بوده که دارای زوائد بلندی می­باشند و آن را در کار کشاندن و جذب مواد غذایی کمک می­نمایند. بسیاری از دیاتومه­ها، جلبک­های سبز، تاژکداران ریز^[۱۵] و باکتری­ ها توسط این دسته از زئوپلانکتون­ها به عنوان خوراک مورداستفاده قرار­می­گیرند. به طور مثال اندازه ذراتی که می ­تواند بوسیله آنتن­منشعب­ها بلعیده شود کوچکتر از ۵۰ میکرون است. در حالی که برای بعضی از گونه­ ها حدود ۲۰ تا ۱۷۰ میکرون می­باشد. Ceriodaphnia به کمک زوائد سینه­ای خود آب را فیلتر می­ کنند و فیتوپلانکتون­ها را بوسیله منفذ کاراپاس می­بلعد. پورتر^[۱۶] و همکاران (۱۹۸۳) مشخص کردند که C. lacustris می­توانند باکتری­ ها را با سرعت ۳۱/۰ میلی­لیتر در ساعت فیلتر کنند ]۹۵[. گوفن^[۱۷] و همکاران (۱۹۷۴) بیان­کردند که آنتن­منشعب گونه C. reticulata، باکتری Chlorobium phaeobacterides را بیش از جلبک Chlamydomonas ترجیح می­دهد، زیرا باکتری­ ها به دلیل نداشتن دیواره سلولی آسان­تر هضم می­شوند]۴۰[.
یکی از فاکتورهای مهمی که بر نرخ تغذیه Ceriodaphnia تاثیر می­ گذارد، دمای آب می­باشد. گوفن (۱۹۷۶) نشان­داد با افزایش دمای آب، فعالیت تغذیه­ای Ceriodaphnia افزایش می­یابد. به­ طوری که بهینه دما برای C. reticulata در محدوده­ ۲۲-۲۰ درجه­سانتی ­گراد است ]۳۹[.
اوبرین و در­نویلس^[۱۸] (۱۹۷۴) دریافتند که غلظت بالای جلبکی، ضریب فیلتراسیون C. reticulata را کاهش می­دهد، که در نهایت منجر به کاهش رشد آن می­ شود]۸۷[. رز^[۱۹] و همکاران (۲۰۰۰) بیان کردند که غلظت پایین غذا باعث می­ شود که ضریب رشد جمعیت C.dubia و همچنین میانگین تعداد تخم­های تولید­شده در جنس ماده کاهش یابد ]۱۰۱[.
۲-۴-۴- رده­بندی Ceriodaphnia quadrangula
گونه C.quadrangula (شکل ۲-۲) متعلق به سلسله جانوری، شاخه بندپایان، زیرشاخه سخت­پوستان، رده برانکیوپودها، زیر­راسته کلادوسرا، خانواده Daphnidae و جنس Ceriodaphnia می­باشد(جدول ۲-۲).
شکل ۲-۲: C. quadrangula
جدول۲-۲: رده­بندی گونه Ceriodaphnia quadrangula ارائه ­شده توسط دل باره و درت^[۲۰] در سال ۱۹۹۶ ]۲۵[.

اکسید کبالت

نیکل

اکسید ایتریم

طلای کلوئیدی

نیوبیم

اکسید روی

اکسید مس

پالادیم

اکسید زیرکونیم

کربن سیاه و سیلیکای ناریخت به مراتب بیشترین میزان نانوموادی را که در حال حاضر در بازار موجود هستند را تشکیل می‌دهند. این دو ماده به همراه هم و برخی دیگر از نانومواد، برای دهه ‌ها در بازار موجود بوده و در طیف وسیعی از کاربری‌ها مورد استفاده قرار گرفته اند(European Commission, 2012). استفاده از مواد نوین، کامپوزیت ها و پوشش‌ها با سرعت بالایی در حال افزایش است و نتیجۀ این افزایش جایگزینی یک گروه از مواد با گروه جدید دیگری از آنها می‌باشد. مواد مرکب بیشتری در آینده طراحی شده و در محیط‌های متنوع تری همچون فضاهای خارج از زمین و محیط‌های شدیداً خورنده به کار خواهند رفت. مواد پیشرفته ما را به سوی دنیایی با مجموعه وسیع تری از مواد با کاربردهای مختلف پیش می‌برد که قابل کاربرد در محیط‌هایی است که پیش تر امکان استفاده از آن محیط‌ها به راحتی میسر نبود؛ برای مثال فعالیت صنایع هوافضا بدون کاربرد مواد پیشرفته امکان پذیر نیست (طاهریان،۱۳۹۱). نانومادۀ معروف «کربن سیاه» حدود یک قرن است که در تولیدات صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این ماده از سال ۱۹۱۵ به عنوان یک عامل تقویت کننده در تولید تایرهای ماشین استفاده شده و امروزه تولید سالانۀ آن از مرز ۱۰ میلیون تن متجاوز است. دیگر نانوموادی که اخیراً مورد استفاده قرار می گیرند عبارت‌اند از: گرته سیلیکا، شکلی از دی اکسید سیلیکون (SiO₂) و اکسید روی (ZnO). این چهار نانوماده هنوز هم به همراه دیگر نانوذرات نقرۀ اخیراً معرفی شده بیشترین استفاده را در تولیدات تجاری حاضر دارند و نمایندۀ حجم اصلی آنچه در بازار در محصولات مصرفی در دسترس استفاده می‌شوند هستند .(Goran et al.,2010) گروهی دیگر از مواد که در حال حاضر بیشترین توجهات را به خود جلب نموده‌اند عبارت‌اند از: دی اکسید نانوتیتانیوم، اکسید نانوروی، فولرین ها، نانوله های کربنی و نانونقره. به عنوان مثال مواد نانولوله های کربنی هم اکنون پیشرفت‌های قابل ملاحظه ای در تجاری سازی محصولات الکترونیکی از قبیل ترانزیستورها و لایه‌های هدایتی شفاف نشان می‌دهند. البته در حوزه مواد پیشرفته مانند نانو مواد، تجاری سازی فناوری برای شرکت‌های نوپای بالادستی زنجیره ارزش سخت‌تر از شرکت‌های موجود با سابقه صنعتی است. شرکت‌های فناور مواد پیشرفته با ریسک بالایی در فناوری و بازار روبرو هستند؛ این ویژگی به شرایطی مانند جایگاه بالادستی آن‌ها در زنجیره ارزش بازار هدف و همچنین پیچیده بودن فرایندهای مکمل برای تطبیق فناوری شرکت با نیاز صنعت بازمی‌گردد (بحرینی و همکاران، ۱۳۹۱). نتایج تحقیق آنها نشان می‌دهد که عدم قطعیت بسیار بالای فنی و بازار در این حوزه چالش اصلی خلق ارزش از فناوری مواد پیشرفته است. همچنین برای ایجاد ارزش در حوزه فناوری مواد پیشرفته، سرمایه گذاری قابل توجه و طولانی مدت ضرورتی انکارناپذیر است. به علاوه لازم است بنگاه فناور ارتباطات موثر بین بنگاهی با دیگر صنایع مرتبط برقرار کرده تا بتواند ضمن نشان دادن کاربردهای مشخص فناوری، به ارزش افزوده ناشی از فناوری دست یابد (بحرینی و همکاران، ۱۳۹۱).

توسعۀ نانولوله های کربنی را مرهون سه عامل می­دانند:

• نانولوله های کربنی با کیفیت بالا (به لحاظ خاصیت کایرالیته، خلوص و نقایص) در مقیاس تجاری و با قیمت مناسب در دسترس­اند.

• نانولوله های کربنی (^[۲۵]CNTs) به شکل محصولات سهل الکاربرد همچون جوهرها و لایه‌ها قابل دسترسی اند.

• هم اکنون پذیرندگان پیشگام در صنعت الکترونیک چاپی آمادۀ پذیرش جایگزین‌های ارزان تر، قابل چاپ و انعطاف­پذیر نسبت به مواد تثبیت شدۀ الکترونیک همچون ITO ها و سیلیکون هستند(Arthur et al. 2013).

البته این مواد در مقادیر به مراتب کمتری نسبت به نانومواد سنتی مورد استفاده قرار می‌گیرند، با این حال استفاده از برخی از این مواد سریعاً در حال رشد است (European Commission,2012). دیگر نانومواد و کاربردهای آن نیز سریعاً در حال رشد و توسعه هستند. بسیاری از این نانومواد دارای کاربردهایی نوآورانه هستند، همچون کاتالیزورها، الکترونیک، صفحات خورشیدی، باتری‌ها و کاربردهای بیوپزشکی مشتمل بر تشخیص و درمان تومورها (European Commission,2012). با بهره گرفتن از نانومواد، محصولات مورد استفادۀ هرروزه می‌توانند سبک تر، مستحکم تر، تمیزتر، ارزان تر، کاراتر، دقیق تر و یا ظریف تر و زیباتر شوند. محصولات حاوی نانومواد می‌توانند کیفیت زندگی ما را با داروهای هدفمند، ابزارهای بهتر تشخیص پزشکی، کامپیوترهای سریع تر، تولید انرژی پاک تر و بسیاری موارد دیگر تحت تأثیر خود قرار دهند (سعیدی و رئیسی،۱۳۹۱).
برای مثال می‌توان از استفادۀ ذرات نانومتری به عنوان فیلر در ساخت لاستیک‌های مهندسی و کامپوزیت های پلیمری با خواص برتر نام برد. به علاوه داشتن ذرات نانومتری برای مثال برای ساخت بدنه‌های نانوساختار سرامیکی مورد نیاز است. در مجموع مثال‌های فراوانی را می‌توان در مورد کاربرد نانوذرات ارائه داد (بیت الهی، ۱۳۸۱). از دیگر نانومواد می توان به نانولوله ها اشاره داشت. خواص الکتریکی، حرارتی، مکانیکی نانوتیوب ها وابسته به قطر، طول و پیچش ساختار آن‌هاست. مطالعات حاکی از آن‌اند که نانولوله ها وابسته به قطر ، طول و میزان پیچش ساختار آنها می‌توانند رفتاری مشابه با یک فلز و یا یک نیمه هادی ارائه دهند. این مواد به لحاظ خواص مکانیکی از فولاد مستحکم‌تر بوده و خم شدن‌های پی در پی و تابیدن و پیچش‌های متعدد را تحمل می‌نمایند. خواص بسیار عجیب این مواد سؤالات بسیاری برای دانشمندان مطرح نموده است. از کاربردهای صنعتی آنها می‌توان به ساخت ترانزیستورهای مولکولی، صفحه‌های نمایش تصاویر کاملاً تخت و … اشاره نمود (بیت الهی،۱۳۸۱). دو حیطۀ کاربردی برای نانولوله ها عبارت‌اند از:

• جایگزین‌هایی برای سیلیکون برای ساخت ترانزیستورهای مورد استفاده در پانل پشت صفحه‌های نمایش، تشخیص فرکانس‌های رادیویی و کارت‌های هوشمند

• جایگزین‌هایی برای اکسید قلع و ایندیوم، دیودهای نورانی، فتوولتائیک ها و پنجره‌های الکتروکرومیک (Arthur,2012).

بدین ترتیب محتمل‌ترین کاربردهای نانولوله ها در حوزه‌های الکترونیک و اپتوالکترونیک می باشد(OECD Report, 2010). طیف وسیعی از نانومواد با ویژگی‌های خاص نیز کاربردهای زیادی در بیوسنسورها یافته‌اند (Huang, 2009). همچنین از دیگر کاربردهای نانومواد پوشش‌هایی هستند که حفاری عمیق تر با هزینه‌های پایین تر را برای بهره برداری از منابع انرژی بر شامل گرمای ژئوترمال در لایه‌های عمیق امکان پذیر می‌سازند .(OECD Report, 2010)
مثال‌هایی از حوزه‌های محصولات با نانومواد در محصولات نهایی عبارت‌اند از:
مواد آرایشی و محصولات مراقبت شخصی
رنگ‌ها و روکش‌ها (پوشش‌ها)
محصولات خانگی
کاتالیست ها و روان سازها
محصولات ورزشی
منسوجات
محصولات پزشکی و مراقبت‌های سلامت
ترکیبات غذایی و خوراکی
بسته بندی‌های غذایی
شیمی-کشاورزی
داروهای مورد استفاده در دامپزشکی
مواد ساخت و ساز
اسلحه و مواد منفجره
الکترونیک مصرفی( سعیدی و رئیسی،۱۳۹۱)
شرکت های تولیدکنندۀ نانومواد در ایران نیز محصولاتی همچون نانو ذرات نقره، نانو تیوب کربن، نانو اکسید روی، نانو اکسید تیتانیوم و نانو ذرات الماس و یا نانو حفره‌ها را تولید می نمایند، لکن بخش زیادی از محصولات این شرکت‌ها هنوز بازار مشخصی نداشته و این شرکت‌ها با مشکلات عدیده ای در ایجاد بازار روبرو هستند (بحرینی و همکاران، ۱۳۹۱). نانومواد یکی از پرکاربردترین و مصرفی ترین محصولات نانویی مورد استفاده در جهان را به خود اختصاص می دهند؛ در ایران نیز این مواد کاربرد فراوانی در بخش های مختلف داشته و می توانند علاوه بر استفاده های آزمایشگاهی و دانشگاهی در مقیاس صنعتی با اضافه شدن به مواد دیگری همچون گِل و سیمان حفاری ، رنگ ها و … خواص محصول نهایی را افزایش بخشند. منافع حاصل از نانومواد طیف وسیعی را دربرمی گیرد- از نجات جان انسان‌ها یا کاهش تأثیرات محیطی مواد تا بهبود عملکرد کالاهایی با کاربرد روزمره .(European Commission,2012) نانومواد در صدها گونه از محصولات مصرفی و کاربری‌های گوناگون از خمیردندان گرفته تا باتری‌ها، رنگ‌ها و منسوجات کاربرد دارند. توسعۀ چنین موادِ ابداعی محرکی قوی برای ایجاد مزیت رقابتی است، به گونه ای که این مواد دارای پتانسیلی قوی برای پیشرفت در زمینه‌هایی همچون پزشکی، حفظ محیط زیست و اثربخشی در استفاده از انرژی هستند (SCENIHR و مرکز تحقیقات مشترک).
همچنین می دانیم حفظ و توسعۀ بازارهای داخلی و خارجی نیازمند بهبود قابلیت های رقابتی محصولات است و این امر در گرو افزایش کیفیت و کارآمدی هرچه بیشتر آنهاست؛ برای تحقق این هدف نانومواد می­توانند به کمک بسیاری از بخش ها و صنایع کشور بیایند. نانوکلوئیدها ، نانوذرات نقره ( قابل استفاده در صنایع کامپوزیت، نساجی بهداشتی و پزشکی )، تیتانا، نانوذرات فلزی، انواع ترکیبات سیلیسی (مورد استفاده در صنایع ساختمان و نساجی) ، آئروژل ها ( به عنوان نانومواد جاذب مواد نفتی، عایق حرارتی و مادۀ پایه در دارورسانی) از جمله نانومواد پرکاربرد در کشورمان هستند (ماهنامۀ فناوری نانو، ۱۹۳).
۵-۶-۲ کاربردهای تجهیزات
تجهیزات و ماشین آلات فناوری نانو عبارت اند از ابزارهای تعیین ویژگی های نانومواد و نیز تجهیزات و ماشین آلات تولید نانومواد. نانوتجهیزات ابزارهایی هستند که اجازۀ کار در سطح نانومقیاس را می دهند و احتمالاً اولین برندگان در صنعت نانوفناوری آینده خواهند بود، به طوریکه بنابر نظر محققین بازار صنعت ابزارآلات نانوفناوری (۲۴۵ میلیون دلار فقط در امریکا) سالانه به میزان ۳۰% در سالهای آینده رشد خواهد داشت(OECD Report, 2010). در نمودار زیر تعداد تجهیزات ساخته شده در کشور بین سالهای ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۲ را ملاحظه می نمایید:
نمودار ۱۱-۲) تعداد تجهیزات ساخته شده در مقایسه با کل محصولات فناوری نانوی کشور از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۹۲ (ماهنامه فناوری نانو، ۱۹۲)