سُنّاتی^[۵۱] گرونِن، بچّه سُنّاتی نرخ زعفرونِن، بچّه سُنّاتی
۵-۱-۳- حاملگی
به زن حامله دوای گرم که به آن «تیزی» می­گویند، می­ دهند، چون هم خاصیّت دارد و هم زایمان را آسان می­ کند. تیزی از ترکیب گیاهان دارویی نظیر: زنجبیل، زیره سیاه، فلفل سیاه، دارچین، زردچوبه و…….. درست می­ شود.
زن حامله در ماه نهم حاملگی هنگام عصر باید شام بخورد، چون اگر شب غذا بخورد، شکمش سنگین می­ شود و برایش ضرر دارد.

زن حامله­ای که زایمانش نزدیک است وکم­کم درد زایمان می­گیرد، تیزی به صورت جوشانده به او داده می­ شود یا شکمش را چرب می­ کنند. بعد یک شخص وارد (مثلاً مامای قدیمی) چادرش را زیر شکم زن گرفته و تکان می­دهد که بچه از جایش کنده شده و زود­تر به دنیا بیاید.
برای آن­که زن حامله زودتر زایمان کند، یک دیگ بزرگ را به صورت وارونه می­گذارند. زن حامله روی آن ایستاده و پایین می­پرد یا یک نفر زن حامله را کول کرده و به صورت کمر­به­کمر می­دود تا بچه کنده شده و زن زودتر زایمان کند. البته این رسوم در میان همه اهالی رایج نبوده و هم اکنون نیز بعضی از آن­ها منسوخ شده است.
زن حامله صبح زود باید چیزی بخورد و اگر نخورد می­گویند، خوره جایی از بدن بچه را می­خورد و ناقص می­ کند.
اگر زن حامله دلش بخواهد چیزی بخورد، اما به او ندهند می­گویند، چشم بچه­اش چپ می­ شود.
زن حامله اگر به ماه­گرفتگی نگاه کند، بچه­اش نشان­دار می­ شود (یعنی جایی از بدن بچه، خال یا لکّه در می ­آید.
اگر زن حامله مار دید و لباسش را گره بزند یا پاهایش را کمی باز کرده، بایستد، مار می­ایستد و تکان نمی­خورد.
۵-۱-۴- زایمان
۵-۱-۴-۱-آب دادن زائو
به زنی که زایمان کرده، تا سه روز آب نمی­دهند یا به مقدار بسیار کم می­ دهند، تا شکمش بزرگ نشود. طبق تعریف بزرگترها، قدیمی­ها تا سه روز یا بیشتر فقط دوای تیزی به زن زائو می­داده اند و آب نمی­داده اند. این باعث می­شد که زن شدیداً آب بدنش کم­شده و با توجه به اینکه داوی تیزی محتویاتش از داروهای گیاهی با خاصیت گرم است او را تشنه­تر می­کرده است و گاهی اتفاقی می­افتاده که زائو از تشنگی می­مرده است، اما مردنش را به چیز دیگری مثلاً آل­زدگی نسبت می­داده اند.
۵-۱-۴-۲- باران
اگر زنی که زایمان کرده و لباس نوزادش توی آفتاب پهن باشد، چنان­چه به لباس نوزادش باران بزند پس از آن­که باران بند آمد، زن را به زیر ناودانی که رو به قبله است می­برند، کمرش را به دیوار تکیه داده، مقداری آرد زیر­خونگ (سنگ نان­پزی) را توی دهانش می­ریزند. وقتی گفت: «پُف، پُف» و خندید، کمرش را چند بار به دیوار می­کوبند و آب را از داخل ناودان بالای سرش رد می­ کنند. آب بر روی زن می­ریزد و خیس می­ شود. بدین ترتیب می­گویند:« راه باران باز می­ شود».
۵-۱-۴-۳- پرهیز
زن زائو را «زن چلّه» می­گویند که باید تا چهل روز «خوراک پرهیزی» بخورد، مثلاً حبوبات مصرف نکند که بچه شکم­پیچ نگیرد.
۵-۱-۴-۴- تأثیر زردچوبه
زردچوبه را با آب مخلوط کرد و، به زن زائو می­دادند تا شکمش پاک شود.
زردچوبه را با آب می­پختند و با چوب آزار و کمی روغن سر تا پای زن می­مالیدند که حالت تسکین و آرامش پیدا کند.
۵-۱-۴-۵- جُُفت
بعد از زایمان برای اینکه جفت بچه بیاید و شکم زن پاک شود، خاکستر را با آب مخلوط می­کردند یا نوک موی­های زن را داخل دهانش می­کرده اند تا حالت تهوّع بگیرد و جفت راحت بیاید. البته این رسم در خیلی قدیم مرسوم بوده است.
۵-۱-۴-۶- چلّه
زن چلّه حتماً باید کسی مرتب همراهش باشد، یا تکّه­ای آهن که معمولاً نعل اسب بوده، زیر سرش برای حفاظت از جن زدگی باشد.
۵-۱-۴-۷-دیدن زائو
روزهای چهارشنبه و جمعه پیش زن زائو نمی­روند. می­گویند نوزاد پر­گریه می­ شود یا می­میرد.
۵-۱-۴-۸- زرِبنه (زیر گهواره­ای)
برای زن زائو هفت نمونه آجیل تهیه می­ کنند که معمولاً شامل: حلوا، مسقطی، تخمه کدو و هندوانه ،‌بیسکویت، گردو، بادام زمینی، بادام کوهی (اَخور)، شکلات یا نخود و کشمش است. این تنقلات داخل سینی چیده شده و از زنانی که پیش زائو می­آیند، پذیرایی می­ شود که معمولاً به آن ِزربنه می­گویند.
۵-۱-۴-۹-کَپ کنده
بر این باور بودند که اگر زن زائو، یک خوراکی (مثلاً تکه­ای قند) را در دهان بگذارد و تکه­ای از آن را از دهان خود د­آورد و به زن نازایی بدهد که بخورد، آن زن حتماً حامله خواهد شد و طبق گفته قدیمی­تر­ها این اتفاق حتماً رُخ می­داده است. به این کار «کَپ کَنده» می­گویند.
۵-۱-۴-۱۰- گوشت
زنی که زایمان کرده، نباید گوشت سمت بچه­اش بیاورند (یعنی کسی از بیرون گوشت داخل اتاقی که بچه است، نیاورد). می­گویند: «شگون ندارد و حال بچه به هم­می­خورد». امّا اگر نذری برای بچه قربانی شد، یک تکّه از گوشت آن را سوراخ کرده و بالای گهواره نوزاد آویزان می­ کنند. این رسم در حال منسوخ شدن است.
۵-۱-۴-۱۱- ظرف غذا
زن زائو باید همه ظرف خوراکی­ها­یش جدا باشد، اگر نباشد می­گویند دیگر حامله نمی­ شود.
۵-۱-۴-۱۲- نذری
در قدیم اگر زنی زایمان می­کرد، یک قابلمه تیزی درست می­کردند و بین هفت خانه تقسیم می­کردند. آن­ها نیز ظرف را خالی پس نمی­فرستادند، بلکه چهار عدد تخم­مرغ (به صورت­جفت بوده) یا پول یا یک تکه لباس برای نوزاد داخل ظرف گذاشته و پس می­فرستادند. این رسم اکنون منسوخ شده است.
۵-۱-۴-۱۳- نَظر­بُر
زن زائو به دست راست و پای چپ خود و بچه­اش نخ سیاه و سفید می­بندند، می­گویند نظر بُر است.
۵-۱-۴-۱۴-هم­زا
بچه­هایی که هم­راه و هم­زمان به دنیا می­آیند، اگر یکی از آن­ها مریض شود (زخم سالک در­ آورد)، می­گویند: «با هم، هم­زا افتاده­اند». در این صورت یک نفر به صورت مخفیانه، لباسی از بچه سالم می ­آورد، می­سوزانند و به زخم بچه می­زنند تا سالم شود. یک روش دیگر که در قدیم از آن استفاده می­کرده ­اند، این بود که اگر بچه­ای به دلیل هم­زا افتادن، سالک می­زده، مدفوع گرگ را با سنگ نرم کرده، با گیاه نیل مخلوط می­کردند و به زخم سالک می­کشیدند و سریع خوب می­شده است.
۵-۱-۵- خواستگاری و عروسی
۵-۱-۵-۱- آماده کردن تشک و بالش داماد
یک روز برای درست کردن تشک و بالش داماد (که به رنگ سبز بود) تعیین می­شد و این کار توسط عدهّ­ای از زنان فامیل انجام می­شد. در این روز برای درست کردن حلوای برنج عروسی، برنج آسیاب می­کردند. زنان نوبت به نوبت این کار را انجام می­دادند و این کارها هم­زمان با دَف زدن و خواندن اشعار عروسی انجام می­شد. البته اکنون این رسم در حال منسوخ شدن است.
۵-۱-۵-۲- استقبال از قَّوال
قّوال به همان کسانی می­گویند که ساز (کرنا) و نقاره می­زنند. صبح روز عروسی که قرار است قوال­ها بیایند، مردان و کودکان درحالی­که لباس نو به تن دارند، به استقبال آن­ها می­روند. قوال­ها نیز از دور آتشی به نشانه آمدن روشن می­ کنند. وقتی قوال به منزل داماد آمدند، زنانی که از بالای پشت بام خانه­ها نظاره­گر هستند، با هلهله و شادی به آن­ها خوش­آمد گفته و با پاشیدن شکلات و بادام از آن­ها استقبال می­ کنند. قوال به محض رسیدن، شروع به نواختن می­ کند و مردان به رسم خاص خود با دستمال­های رنگی پولک­دوزی شده، دایره­وار می­رقصند و این یعنی شروع عروسی.
۵-۱-۵-۳- بردن عروس به منزل داماد
بعد از تمام شدن عروسی، عروس را پیاده به درب منزل داماد می­برند. داماد جلوی درب خانه می­ایستد و یک نفر گوسفند آماده کرده و دیگری حلوای آرد برنج در دست دارد، ظرف حلوا را جلوی عروس خانم می­گیرند. مقداری را با دست بر می­دارد و به بالای در خانه می­کشد و یکی از فامیل حلوا را با پارچه پاک می­ کند. عروس از روی خون گوسفند که قربانی شد، رد می شود و پایش را در خانه داماد می­ گذارد.
۵-۱-۵-۴- پای­انداز
قبل از ورود عروس خانم به خانه داماد، یکی از فامیل­های عروس می­گوید: «پای انداز، پای انداز». در این حال پدر داماد پای­انداز را مشخص می­ کند و عروس وارد خانه داماد می­ شود. البته پای­انداز برای داماد نیز هست. زمانی که عروس را به خانه پدری می­برند، پدر عروس باید به دامادش پای­انداز بدهد
۵-۱-۵-۵ حنابندان